تغییرات حجم ذخیره و بهره‏ برداری از آبخوان ‏های دشت‏ های شرق استان کردستان

در گذشته، به دلیل عدم توسعۀ تکنولوژی، بهره‏برداری از سفره‏های زیرزمینی به‌صورت محدودی انجام می‏گرفت. اما در سه دهۀ اخیر، روش تخلیۀ سفره به‌تدریج تغییر کرده و استفاده از سیستم‏های برداشت جدید مانند چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق متداول شده است. با استفاده از این چاه‌ها، تخلیۀ آب زیرزمینی بدون توجه به میزان تغذیۀ آن، افزایش یافته و در نتیجه، سطح آب زیرزمینی سیر نزولی داشته است. در پژوهش حاضر وضعیت بهره‏برداری، تغییرات حجم ذخیره و حجم مخزن آبخوان‏های ممنوعۀ قروه، دهگلان و چهاردولی در استان کردستان تا انتهای سال آبی 1396 1397 ‌بررسی شد. بر این اساس، نقشه‏های هم‌ضخامت اشباع، هم‌عمق، ایزوپیز و هم‌جهت جریان آب زیرزمینی در آبخوان‏ها در محیط arcgis تهیه شد. سپس، سطح تاثیر هر چاه از طریق پلی‏گون‌بندی تیسن محاسبه شد. سپس، با میانگین‏گیری وزنی، ارتفاع پیزومتری آبخوان‏ها در سال‏های مختلف محاسبه شده و نمودار هیدروگراف واحد آنها ترسیم شد. از بررسی هیدروگراف واحد دشت‏های شرق استان کردستان طی دورۀ 31 ساله (1366-1397) مشخص شد که سطح آب زیرزمینی روند نزولی دارد و با محاسبۀ بیلان آب زیرزمینی آبخوان‏ها، کسری تجمعی مخازن آبخوان‏های قروه، دهگلان و چهاردولی طی این دوره به‌ترتیب 2، 17.4 و 2.98 میلیون مترمکعب بوده و بیلان منفی است. به‌طور کلی، دشت‏های شرق استان کردستان با وجود اینکه جزء مناطق ممنوعه است و باید به این منظور تلاش بیشتری از سوی بهره‏برداران به‌خصوص کشاورزان صورت گیرد، اما مخازن این دشت‏ها با میزان کسری تجمعی 22.2 میلیون مترمکعب همراه است.

Storage Volume and Exploitation Changes of Aquifers in the Eastern Plains of the Kurdistan Province

In the past, exploitation from aquifers was limited due to lack of modern technology. During past three decades, the methods of aquifer discharge have changed gradually so that using modern exploitation systems such as deep and semideep wells is very common. Using these kinds of wells, water discharge from aquifers has dramatically increased and the charging level has not been taken into account and, as a result, the groundwater level has been decreasing. In this study, the exploitation status, the storage volume changes as well as the changes of the storage volume of forbidden aquifers such as Qorveh, Dehgolan and Chahardoli were analyzed during the 20172018 water year. Accordingly, saturation thickness, with the same depth level and direction maps of groundwater flow in the aquifers were prepared using ArcGIS and then the effects level of each well was calculated through polygon Thiessen. Pysometric heights of the aquifers for different years were calculated by weighted average and unit hydrograph diagrams were drawn for each. Analyzing unit hydrograph diagrams of eastern plains of the province during a 31year period (19872018) indicated that the ground water level has a decreasing trend. The calculation of ground water balance of the aquifers indicated that the cumulative deficits for Qorveh, Dehgolan and Chahardoli aquifers were 2, 17.4 and 2.98 MCM respectively, so the balance is negative. Generally, exploitation is forbidden in eastern plains in Kurdistan and much efforts should be done specifically by farmers. Nonetheless, the storage has encountered cumulative deficit by 22.2 mcm.