مدل‏سازی مقادیر بارش در دورۀ تر سال با استفاده از مدل‏های احتمالاتی گامای تعمیم‌یافته در سواحل شمالی و جنوبی ایران

تحقیق حاضر با استفاده از مدل‏های خانوادۀ گامای تعمیم‌یافته امکان برآورد بارش را برای مناطق پربارش و کم‏بارش ایران طی دورۀ ترِ سال در ایستگاه‏های سینوپتیک سواحل دریای خزر در شمال کشور و سواحل جنوبی در خلیج فارس و دریای عمان طی دورۀ آماری 1986-2016 فراهم می‏سازد تا مدلی کاربردی را برای تفسیر و مدل‏سازی شرایط ترسالی در آینده پیشنهاد ‌کند. مدل‏های استفاده‌شده در تحقیق حاضر شامل گامای تعمیم‌یافته (گامای سه‌متغیره)، گاما، وایبل و لوگ نرمال می‌شوند. برای انتخاب مدل، از معیار aic و bic و به منظور نکویی برازش، از آزمون k-s در محیط نرم‌افزاری r استفاده شده و پارامترهای توابع توزیع در هر ایستگاه برآورد شد. با توجه به مناسب‏ترین تابع توزیع در هر ایستگاه، بزرگی بارش ماهانه طی دورۀ تر سال در دورۀ بازگشت‏های 2 تا 100 سال در سواحل جنوبی و شمالی محاسبه شد. نتایج نشان داد تمامی ایستگاه‏ها در سواحل دریای عمان با تابع توزیع وایبل (wei)، در مناطق مرکزی خلیج فارس با تابع توزیع گاما (ga) و در مناطق پربارش سواحل شمالی و غرب خلیج فارس با تابع توزیع گامای تعمیم‌یافته (gg) بهترین برازش را داشته‏اند. در سواحل عمان، تابع توزیع وایبل با مقدار پارامتر شکل و مقیاس کمتر از 11 و 0.5، در بخش مرکزی خلیج فارس تابع توزیع گاما با پارامتر شکل بین 20 تا 30 و پارامتر مقیاس بیش از 1.5 و در بخش غربی خلیج فارس و در سواحل شمالی کشور، تابع توزیع گامای تعمیم‌یافته با محدودۀ پارامتر شکل 31 تا 170 و محدودۀ پارامتر مقیاس 0.5 تا 1.5 ‌بهترین برازش بر مقدار بارش در دورۀ ترِ سال را دار‌ند. تکنیک‏ها و نتایج ارائه‌شده در تحقیق حاضر، به‏عنوان مرجعی برای انتخاب تابع توزیع مناسب بر مقادیر بارش در دورۀ تر در سواحل شمالی و جنوبی ایران فراهم می‏آورد تا بتوان در آینده از آن به عنوان ابزاری برای پیش‏بینی و تصمیم‏گیری در مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی بهره برد.