تهیۀ نقشۀ خطر وقوع سیلاب در حوضۀ آبریز گمناب‌چای با استفاده از مدل anp و تکنیک gis

مناطق کوهستانی شمال ‏غرب کشور به‏دلیل توپوگرافی خاص خود و بارش تقریباً مناسب طی سال و به‏خصوص در فصل بهار، ازجمله مناطق مستعد وقوع مخاطرۀ سیل هستند. تحقیق حاضر با هدف تهیۀ نقشۀ پهنه‏بندی خطر وقوع سیلاب در حوضۀ آبریز گمناب‌چای واقع در استان آذربایجان شرقی انجام‏ گرفته است. برای تهیۀ نقشۀ پهنه‏بندی خطر وقوع سیل از 10 فاکتور موثر در وقوع این پدیده استفاده شده است که عبارت‏اند از: بارش، لیتولوژی، کاربری اراضی، شیب، تراکم پوشش گیاهی، شاخص قدرت آبراهه، شاخص رطوبت توپوگرافیک، تراکم زهکشی، شاخص حمل رسوب، ضریب گراویلیوس. به‏منظور وزن‌دهی معیارها در تحقیق حاضر از روش تحلیل شبکه‏ای (anp) و نرم‏افزار super decisions استفاده شد. نتایج نهایی به‌دست‌آمده از تحقیق حاضر نشان داد وزن معیارهای 10 گانۀ یادشده به‌ترتیب 0.271، 0.201، 0.150، 0.118، 0.081، 0.056، 0.043، 0.032، 0.025 و 0.018 است که معیارهای بارش، لیتولوژی، کاربری اراضی و شیب بیشترین وزن را داشته‏اند. درنهایت، با تلفیق این لایه‏ها با توجه به وزنشان در محیط gis، نقشۀ پهنه‏بندی به‏ دست ‏آمد. نتایج نشان داد 210 کیلومترمربع (50 درصد) از مساحت منطقه در معرض خطر وقوع سیلاب قرار دارد. بنابراین، لزوم مدیریت آب‏های سطحی در منطقه به‏منظور جلوگیری از وقوع سیل و همچنین بهره‏برداری مناسب از آب‏های منطقه ضروری به نظر می‏رسد.