نقش تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‌های رواناب و سیل خیزی در حوضۀ آبریز دوآب

تخریب جنگل و مراتع، تجاوز به حریم و بستر رودخانه و سیل‏خیز بودن حوضۀ آبریز دوآب طی سالیان اخیر به‌خصوص سیل فرودین 1398، احتمال تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‏های سیلاب را مطرح می‏کند. هدف از انجام مطالعۀ حاضر، ارزیابی تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر سیل‌خیزی حوضۀ آبریز دوآب با استفاده از مدل hec- hms، است. به این منظور، ابتدا نقشۀ کاربری اراضی حوضۀ آبریز دوآب برای سال‏های 1374 و 1398 تهیه شد. برای محاسبۀ‏ تلفات اولیۀ بارش و ارتفاع رواناب حوضه، از روش scs و برای روندیابی سیل از روش ماسکینگام استفاده شد. به‏منظور بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‏های سیل، داده‏های بارش و دبی سال آبی 1397 در مدل ایجادشده با شرایط کاربری اراضی سال 1374 اجرا شد. ارزیابی نقشه‏های کاربری اراضی، بیانگر کاهش مساحت اراضی جنگل و مراتع به میزان 56.71 و 28.25کیلومترمربع معادل 7.39 و 3.68 درصد کل مساحت حوضه و اراضی زراعی دیم، آبی و مناطق مسکونی به‌ترتیب 58.30، 19.88 و 6.78 کیلومترمربع معادل 7.60، 2.59 و 0.89 درصد افزایش داشته‏اند. همچنین، شمارۀ منحنی (cn) به‌طور میانگین از 64.60 به 76.80 افزایش یافته است. نتایج به‌دست‌آمده از این مقایسه نشان داد اوج رواناب به طور میانگین 15.46درصد و حجم رواناب حدود 19.74 درصد افزایش یافته است. این مطلب بیانگر کاهش مقدار تلفات اولیۀ بارش و افزایش رواناب است. بنابراین، می‏توان گفت که تغییرات کاربری اراضی در حوضۀ آبریز دوآب موجب افزایش اوج و حجم رواناب شده و در نهایت، به افزایش سیل‏خیزی در این حوضه منجر شده است.