ارزیابی اثر تغذیۀ مصنوعی بر تعادل‌بخشی آبخوان با استفاده از شاخص پایداری

برگشت تراز آب زیرزمینی به تراز مطلوب با استفاده از راهکارهای تعادل‏بخشی از اهداف اصلی سیاست‌گذاران آب کشور است. یکی از راهکارهای طرح یادشده، تغذیۀ مصنوعی است که به‌منظور کمی‌کردن میزان اثربخشی آن، با استفاده از شاخص‏های پایداری در آبخوان ارزیابی شد. برای نخستین‌بار پایداری سیستم آب زیرزمینی، با استفاده از ترکیب سه شاخص اعتمادپذیری، آسیب‏پذیری و مطلوبیت و با درنظرگرفتن اثر سناریوی تغذیۀ مصنوعی ارزیابی شد. به این‌منظور با استفاده از مدل modflow اثر تغذیۀ مصنوعی شوراب سیوجان بر وضعیت آبخوان بیرجند طی یک دورۀ نُه‌ساله شبیه‏سازی و پیش‌بینی وضعیت آبخوان تا افق 1404 در شرایط نرمال اقلیمی در سه سناریوی برداشت آب انجام گرفت. نتایج شبیه‏سازی نشان داد سیستم آبخوان در بخش انتهایی، که چاه مشاهده‏ای خوسف قرار دارد، با توجه به مسیر حرکت تغذیۀ آب زیرزمینی، اختلاف کم بین تراز مطلوب و تراز آب زیرزمینی و ضخامت کم ناحیۀ اشباع، بیشترین پایداری را به‌میزان 55 درصد داشته است. بررسی شاخص‏ها در منطقه تحت تاثیر تغذیۀ مصنوعی در آبخوان نشان می‏دهد اجرای طرح تغذیۀ مصنوعی توانسته بین 21 تا 25 درصد با توجه به سناریوی کاهش، ثابت‌بودن برداشت و افزایش برداشت مقدار شاخص پایداری سیستم را بهبود دهد. شاخص ارائه‌شده در این تحقیق با توجه به قابلیت توزیعی‌بودن و امکان بررسی اثر سناریوهای مختلف، می‏تواند در سایر آبخوان‏ها و در تصمیم‏گیری به کار برده شود.