تغییرپذیری معادلات سنجۀ رسوب در طول برخی رودخانه های استان های کرمانشاه، کردستان، زنجان و گیلان

بررسی ظرفیت حمل رسوب و فرایند انتقال رسوب در هیدرولیک رودخانه‏ها و ریخت‏شناسی آن، اهمیت ویژه‏ای دارد. با توجه به اینکه مطالعۀ تغییرات ضرایب اصلاحی در روش‏های مختلف برآورد رسوب می‏تواند مفید باشد، بنابراین پژوهش حاضر به‌‌منظور مقایسۀ تغییرات مقادیر ضرایب اصلاحی از بالادست به پایین‏دست رودخانه‏های قره‏سو (کرمانشاه)، نگل و سروآباد (کردستان) و قزل‏اوزن (کردستان، زنجان و گیلان) با استفاده از روش‏های هیدرولوژیکی lqmle، smearing، 1cf، 2cf، معمولی و fao انجام شده است. نتایج نشان داد از بالادست به پایین‏دست رودخانه، با کاهش ضریب معادله، فرسایش‏پذیری در حوضۀ بالادست ایستگاه‏ها کاهش و با افزایش توان معادله، انتقال رسوب افزایش یافت. کاهش و افزایش ضریب و توان معادلات در جهت پایین‏دست مقاطع مختلف رودخانه می‏تواند به‏دلیل اضافه‌شدن مناطق با شیب کمتر به حوضۀ بالادست است. در ایستگاه‏های مطالعه‌شده، روش‏های هیدرولوژیکی استفاده‌شده (به‏جز روش fao) مقدار رسوب را کمتر از مقدار رسوب مشاهده‏ای تخمین زدند. همچنین، مقایسۀ مقادیر رسوب مشاهده‏ای و برآوردی نشان داد ایستگاه‏های پایین‏دست حوضه اختلاف رسوب برآورد کمتری نسبت به ایستگاه‏های بالادست داشت. مقایسۀ روش‏های استفاده‌شده نشان داد در ایستگاه یساول روش fao با خطای نسبی، کارایی مدل و شاخص توافق به‏ترتیب 4.31، 0.454 و 0.750، ایستگاه قره‏گونی روش lqmle با خطای نسبی و کارایی مدل و شاخص توافق به‏ترتیب 68.17-، 0.285 و 0.526، در ایستگاه پل‏دختر نیز روش lqmle با خطای نسبی و کارایی مدل و شاخص توافق به‏ترتیب 53.41-، 0.377 و 0.647 و نیز روش lqmle برای ایستگاه هیدرومتری استور به‏ترتیب با خطای نسبی و کارایی مدل و شاخص توافق، 25.53-، 0.680 و 0.874 مناسب‏ترین روش تخمین رسوب ارزیابی شدند. در ایستگاه‏های هیدرومتری دوآب ‏مرگ، پل ‏کهنه و قورباغستان به‏ترتیب روش‏های lqmle، 2cf و lqmle مناسب‏ترین روش ارزیابی تخمین رسوب بودند. در ایستگاه‏های هیدرومتری شویشه و کوماسی نیز روش fao بهترین روش ارزیابی تخمین رسوب بود.