طبقه بندی زیرحوضه‏ های آبخیز نکارود با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ topsis, saw و vikor

تجزیه و تحلیل کمی پارامترهای مورفومتریک ابزار بسیار مفیدی در ارزیابی فرایندهای تشکیل‏دهندۀ فرم زمین، اولویت‏بندی حوضه‏های آبخیز از نظر حساسیت به فرسایش به‌منظور حفاظت از منابع آب و خاک و مدیریت منابع طبیعی در سطح حوضۀ آبخیز است. هدف از این پژوهش، اولویت‏بندی و طبقه‏بندی زیرحوضه‏ها از نظر حساسیت به فرسایش با استفاده از پارامترهای مورفومتریک و روش‏های تصمیم‏گیری چندمعیاره به کمک ابزار gis و rs است. به این‌منظور ابتدا مدل رقومی ارتفاعی با استفاده از داده‏های فرکانس پایین راداری palsar از منطقه تهیه شد، سپس 17 زیرحوضه در محیط arcgis10.2 استخراج شد. پس از پیش‌پردازش و آماده‏سازی مدل رقومی ارتفاعی 14 پارامتر مورفومتریک شامل چهار پارامتر مورفومتریک شکلی (ضریب شکل، ضریب کشیدگی، ضریب گردی، ضریب فشردگی)، دو پارامتر خطی (نسبت انشعاب، طول جریان)، پنج پارامتر فضایی (تراکم زهکشی، میزان بافت زهکشی، ثابت نگهداشت آبراهه، فراوانی آبراهه، ضریب نفوذ) و سه پارامتر توپوگرافیک (نسبت ناهمواری، مقدار عددی ناهمواری، شیب) استخراج شد. به‌منظور آنالیز کمی پارامترهای مورفومتریک از مدل‏های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ topsis, saw و vikor استفاده شد و در نهایت با استفاده از شاخص‏های درصد تغییرات و شدت تغییرات، مدل‏ها ارزیابی شد. نتایج به‌دست‌آمده از ارزیابی پارامترهای مورفومتریک با استفاده از روش ahp نشان داد پارامترهای نسبت انشعاب، شیب و تراکم زه‏کشی به‌ترتیب با کسب (0.227، 0.174، 0.135) امتیاز بیشترین تاثیر را در فرسایش‏پذیری و هدررفت منابع طبیعی داشته‏اند. ارزیابی مدل‏ها نشان داد مدل vikor‏ با دقت بیشتری نسبت به مدل‏های دیگر به اولویت‏بندی و طبقه‏‏بندی زیرحوضه‏ها پرداخته است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از مدل برتر، زیرحوضه‏های دو، 15 و 17 به‌ترتیب با کسب (0.944، 0.645، 0.626) امتیاز در وضعیت بحرانی بسیار‏زیاد قرار گرفته‏اند و بقیۀ زیرحوضه‏ها نیز در وضعیت بحرانی زیاد قرار گرفته‏اند و به انجام عملیات آبخیزداری به‌منظور حفاظت از منابع آب و خاک نیاز دارند.