بررسی توزیع فضایی عوامل موثر بر فرسایش ‏پذیری خاک در منطقۀ خور و بیابانک

در حال حاضر فرسایش یکی از معضلات مهم زیست‏محیطی حوضه‏های آبخیز ایران به‏شمار می‏رود و تعیین میزان رسوب و فرسایش‏پذیری خاک برای حفاظت و مدیریت منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر ارزیابی توزیع فضایی فرسایش‏پذیری خاک در منطقۀ خور و بیابانک و ارتباط آن با برخی خصوصیات فیزیکی خاک با استفاده از روش‏های زمین‏آمار است. بدین‌منظور تعداد 33 نمونه خاک در امتداد سه ترانسکت از واحد پلایا تا کوهستان برای تعیین مقادیر مولفه‏های ماسه، رس، سیلت، کربن آلی و مواد آلی، از عمق صفر تا 50 سانتی‌متری برداشت شد. سپس از طریق روش‏های آزمایشگاهی مقادیر پارامترهای یادشده اندازه‏گیری شد و مقدار عامل فرسایش‏پذیری (k) و شاخص فرسایش‏پذیری خاک (sei) محاسبه شد. درنهایت، به‌منظور بررسی توزیع فضایی پارامترهای یادشده انواع روش‏های میان‌یابی آزمایش و مناسب‏ترین روش انتخاب شد. نتایج نشان داد برای توزیع فضایی مولفه‏های ماسه، رس و عامل k، روش تابع پایۀ شعاعی به‏ترتیب با rmse 3.27، 3.22 و 0.0036، برای مولفه‏های کربن و مادۀ آلی روش کریجینگ ساده به‏ترتیب با rmse 0.34 و 0.59، برای سیلت روش کریجینگ معمولی با rmse 0.88، و برای شاخص sei روش کریجینگ جهانی با rmse 0.0014 مناسب‏ترین روش‏های میان‏یابی شناخته شدند. درنهایت، کمترین و بیشترین مقادیر عامل k با 0.025 و 0.07 تن در ساعت بر مگا‌ژول میلی‏متر و همچنین کمینه و بیشینۀ شاخص sei با مقادیر 0.03 و 0.07 به‏ترتیب در قسمت‏های شرقی، و غرب و شمال غربی منطقه گسترده شده است.