تغییرپذیری درون رگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک طی تکرارهای شبیه‌سازی باران و فرسایش خاک

بررسی تغییرپذیری درون‌رگباری خصوصیات رواناب و هدررفت خاک به‏عنوان دو مقولۀ مهم فرایندهای هیدرولوژیکی، می‏تواند برای تصمیم‏گیری و فهم بهتر پاسخ‏های هیدرولوژیکی به متخصصان کمک کند. حال آنکه این مقوله در جهان و به‏ویژه کشورهای در حال توسعه کمتر مورد توجه بوده است. بنابراین، مطالعۀ حاضر برای ارزیابی اثر شیب‏ها و شدت‏های مختلف بارندگی بر تغییرپذیری درون‌رگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک در سه تکرار برنامه‏ریزی شد. بدین‌منظور آزمایش‏ها در شبیه‏ساز باران و در پلات فرسایش خاک 6 در 1 متر با عمق 0.5 متر و در شیب‌های 5، 15 و 25 درصد و شدت‏های باران 30، 60 و 90 میلی‏متر بر ساعت روی یک نمونۀ خاک جمع‏آوری‌شده از مراتع حوضۀ آبخیز کجور در شمال ایران انجام پذیرفت. نتایج بیان‌کنندۀ روند افزایشی ضریب تغییرات درون‌رگباری حجم رواناب و هدررفت خاک با افزایش شدت بارندگی در شیب 5 و 15 درصد بود. در حالی ‏که هیچ روندی با افزایش شیب در شدت‏های مختلف بارندگی برای ضریب تغییرات درون‌رگباری حجم رواناب و هدررفت خاک غیر از ضریب تغییرات هدررفت خاک در شیب‏های مختلف در شدت بارندگی 90 میلی‏متر بر ساعت مشاهده نشد. همچنین کمترین و بیشترین مقدار میانگین ضریب تغییرات درون‌رگباری حجم رواناب به‏ترتیب 4.80 و 17.10 و برای هدررفت خاک 17.28 و 87.96 درصد مشاهده شد. یافته‏های این پژوهش بر ضرورت لحاظ تغییرات درون‌رگباری متغیرهای رواناب و هدررفت خاک در تکرارهای مختلف و متناسب با شدت بارندگی و شیب در تحلیل فرایندهای حاکم بر سامانۀ آبخیز تاکید دارد.