بررسی کارایی اقدامات آبخیزداری بر میزان فرسایش و رسوب حوزه آبخیز دره خرسانبر مبنای روش پسیاک اصلاح شده

یکی از ارکان اساسی پروژه‌ها، بحث ارزیابی است که به عنوان ابزاری در جهت سنجش و میزان اثرگذاری طرح‌ها به‌کار می‌رود. منطقه مورد مطالعه حوزه آبخیز دره‌خرسان مسجد سلیمان واقع در استان خوزستان می باشد. هدف از اجرای این پروژه، ارزیابی نتایج عملکرد اقدامات آبخیزداری در این حوضه می‌باشد. قبلا شرایط اولیه حوضه و میزان فرسایش و رسوب آن با استفاده از روش پسیاک اصلاح شده، محاسبه شده بود، در این پژوهش در چند مرحله از این حوضه بازدید صحرایی به عمل آمد و حجم عملیات بیولوژیکی، مکانیکی و بیومکانیکی شامل بذرپاشی، نهال کاری، بذرکاری، خشکه چین، گابیون و تراس بندی انجام شده در سطح حوضه بررسی و ثبت گردید. سپس تاثیر و تلفیق هر یک از عملیات آبخیزداری درکاهش فرسایش و رسوب با استفاده از مدل پسیاک اصلاح شده مورد ارزیابی قرار گرفت. بطوریکه حدود 201 مورد بند خشکه چین، 7 مورد بند گابیونی، 32 نوار تراس‌بندی و عملیات بیولوژیکی مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت. در زمینه اقدامات بیولوژیکی نیز وضعیت مرتع به روش چهار فاکتوری و گرایش آن به روش ترازوی سنجش، همچنین میزان تولید علوفه و تیپ گیاهی آن مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داده است که: میزان رسوب و فرسایش ویژه در زیرحوضه1 قبل از عملیات به ترتیب برابر با 13/45 و 34/16 تن در هکتار در سال بوده ولی بعد از عملیات این میزان به ترتیب به 5/39 و 13/69 تن در هکتار در سال کاهش یافته است. همچنین میزان رسوب و فرسایش کل در این زیرحوضه به ترتیب از 33625 و 85707/67تن در سال به 13475 و 56 /34226 تن در سال کاهش یافته است. در زیرحوضه2 میزان رسوب و فرسایش ویژه قبل از عملیات به ترتیب برابر با 14/08 و 34/94 تن در هکتار در سال بوده ولی بعد از عملیات به ترتیب 5/79 و 14/37 تن در هکتار در سال شده است. میزان رسوب و فرسایش کل در این زیرحوضه به ترتیب از 29939/12و 74244/52 تن در سال به 12303/37 و 30537/07 تن در سال کاهش یافته است. با اجرای عملیات آبخیزداری وضعیت مرتع از حالت فقیر به متوسط، گرایش وضعیت مرتع از منفی به مثبت، تولید از 97 کیلوگرم در هکتار به 195 کیلوگرم افزایش یافته است. علاوه بر بهبود در ترکیب گونه‌ای، تراکم پوشش از 25% به 37% افزایش یافته است.