بررسی عوامل موثر بر تخریب حوزه های آبخیز از دیدگاه مدیران و متخصصان منابع طبیعی کشور

عوامل متعددی باعث تغییرات منفی در وضعیت کیفی و کمّی منابع طبیعی شده که منجر به سیر نزولی پوشش گیاهی و تخریب شدید خاک می گردد. این امر در نهایت باعث کاهش درآمد بهره برداران، وقوع سیلاب های مخرب، مهاجرت روستاییان و عشایر به شهر می گردد. هدف این تحقیق بررسی عوامل موثر بر تخریب حوزه های آبخیز کشور بر پایه پرسشنامه کتبی و نظرات مدیران و کارشناسان (متخصصان) منابع طبیعی بوده است. جامعه آماری این تحقیق مدیران ادارات کل منابع طبیعی و کارشناسان منابع طبیعی به ترتیب 21 و 71 بوده و روش نمونه گیری به صورت احتمال از نوع تصادفی بوده است. برای بررسی اعتبار پرسشنامه از روش آلفای کرنباخ استفاده شد. مقدار ضریب آلفای کرنباخ برای این پرسشنامه به ترتیب برای مدیران 80/0 و برای کارشناسان برابر با 85/0 بوده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات، از نرم افزار spss نسخه 16 استفاده گردید. مدیران معتقدند که زیادی دام با 210 امتیاز، تخریب پوشش گیاهی با 208، چرای سنگین با 203، تبدیل کاربری مرتع با 197 و چرای زودرس با 176 امتیاز، مهمترین عوامل تخریب حوزه های آبخیز کشور بوده، ولی کارشناسان تبدیل کاربری مرتع را با 963 امتیاز، چرای سنگین با 888، تخریب پوشش گیاهی با 819، زیادی دام با 787 و چرای زودرس با 760 امتیاز را از مهمترین عوامل تخریب بیان کرده اند. زیاد بودن امتیازات کسب شده هر عامل تخریب توسط کارشناسان، به دلیل بیشتر بودن جامعه آماری (71 کارشناس در مقابل 21 مدیرکل) میباشد. نتیجه گیری کلی دیدگاه های مدیران و کارشناسان اینگونه است که مدیران، مدیریت نادرست چرا و کارشناسان تبدیل کاربری مراتع را عامل اصلی تخریب مراتع حوزه های آبخیز کشور بیان کرده اند. همچنین هر دو گروه در بحث مدیریت نادرست چرا، تعداد نامناسب دام را نسبت به زمان نامناسب بهره برداری دام، عامل مهمتری در تخریب مراتع بیان کرده اند.