مفهوم و نقش اتصال ساختاری و عملکردی در مدیریت رسوب حوزه‌های آبخیز

فرسایش خاک از مسائل مهم در اکثر مناطق جهان و به‌ویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران است که منجر به مشکلات درون و برون منطقه‌ای می‌شود. لذا درک جامع از منشا، نواحی و پهنه‌های برداشت و انباشت رسوب، انتقال و سرنوشت رسوبات تولیدی از ضروریات اساسی مدیریت همه‌جانبه حوزه‌های آبخیز می‌باشد. بر همین اساس، بررسی و شناخت اتصال رسوبی، مفهومی ضروری برای رسیدن به اهداف فوق است. اتصال رسوبی، انتقال رسوب از میان تمام منابع رسوب ممکن به تمام مخازن رسوب پتانسیل در یک سامانه تحت فرآیندهای جدایش، انتقال و ترسیب رسوب می‌باشد که به‌وسیله‌ی چگونگی حرکت رسوب بین تمام مناطق ژئومورفیکی تعیین می‌شود. بررسی ویژگی‌های مکانی الگوهای اتصال در یک آبخیز، امکان تعیین پهنه‌های برداشت به‌عنوان منبع و نواحی موثر آبخیز در تولید و انباشت رسوب و شناسایی مسیرهای انتقال رسوب را فراهم می‌کند. این امر خود سبب اعمال نسخه‌های یکسان و یک‌پارچه‌ی مدیریت رسوب برای مناطقی با الگوهای اتصال یکسان خواهد شد. از طرفی یکی از مهم‌ترین مواردی که اثرگذاری قابل توجهی بر روابط اتصال و پیوستگی اجزاء آبخیز دارد، توزیع مکانی عناصر سیمای سرزمین و نوع مدیریت آن می‌باشد که در نهایت به افزایش یا کاهش تحویل رسوب منجر می‌شود. به‌طور کلی و به‌عنوان یک نتیجه، آرایش‌های مکانی متفاوت در قالب سیمای سرزمین پاسخ‌های متفاوتی از نظر فرسایش، رسوب و انتقال آن به دخالت و تغییری واحد را ایجاد خواهند کرد. با این توصیفات، برای ارائه‌ی برنامه‌های مدیریتی جامع در حوزه‌های آبخیز، بررسی اتصال ساختاری و عملکردی رسوب به‌منظور ارائه‌ی برنامه‌های مدیریت رسوب امری اجتناب‌ناپذیر است. هم‌چنین بررسی سناریوهای عملی و قابل اجرا و مرتبط با مدیریت رسوب با توجه به الگوهای تولید و برداشت، انتقال و انباشت رسوب نیز ضروری می‌باشد.