بررسی عوامل موثر بر تغییرپذیری داده‌های کرت‌های فرسایش و امکان سنجی تعمیم به سطح دامنه

عوامل اصلی تغییرپذیری داده های فرسایش خاک را می توان به دو دسته عوامل فیزیکی و مدیریتی دسته‌بندی نمود. عمده عوامل فیزیکی شامل هندسه سطح (طول دامنه، شکل دامنه، میزان شیب و فاصله از زهکش)، ویژگی های سطح (مشخصات خاک، زبری و پوشش سطح و ...)، عوامل محیطی (شرایط اقلیمی، عمق سطح ‌ایستابی، رطوبت خاک و رژیم بارش) و عوامل مدیریتی (مدیریت پوشش و کاربری) هستند. برخی تفاوت های ماهوی فرآیندهای منجر به فرسایش در سطح کرت نسبت به سطح دامنه ناشی از ابعاد محدود کرت و نوع مدیریت بهره برداری از آن، تعمیم پذیری نتایج حاصل از داده های کرت به دامنه را با تردید مواجه می نماید. با ‌این حال‌اندازه‌گیری‌های فرسایش در سطح کرت به دلیل سهولت و امکان پایش فرسایش در بلندمدت و نیز امکان روندیابی پویای فرسایش و توسعه مدل‌های فرسایش، حائز اهمیت بسیاری است. بعلاوه، طیف گسترده‌ای از مدل‌های شبیه‌سازی فرسایش اعم از تجربی و فرآیندی بر مبنای داده های کرتی و آزمایشگاهی توسعه یافته‌اند. لذا روش‌شناسی و چالش‌های برآوردهای فرسایش دامنه به کمک داده های کرت‌های فرسایش، در‌این مقاله مورد کنکاش قرار گفته است. بررسی منابع و سوابق پژوهشی در جهان نشان دهنده آن است که ‌این تلاش ها در سه دسته کلی فنون پارامتری تحلیل چندمتغیره، فنون تعمیم مقیاسی یا بزرگ مقیاس نمائی و مدل‌سازی چندمقیاسی قابل تقسیم بندی است. دسته اخیر (مدل‌سازی چندمقیاسی)، نسبتاً جوان و در حال توسعه است. لذا از تنوع کمتری نسبت به روش‌های آماری و فنون بزرگ مقیاس‌نمائی برخوردار است. هم‌چنین استفاده از روش‌های تشخیص الگو بر مبنای فنون داده‌کاوی نظیر تحلیل های غیرخطی ناپارامتری و روش‌های هوشمند، برای یافتن الگوی بهینه جهت تعمیم داده‌های نقطه‌ای فرسایش به سطوح دامنه و مقیاس‌های بزرگ تر، گزینه هائی است که کمتر مورد توجه و ارزیابی قرار گرفته‌اند.