بررسی اثر پارامترهای کیفی و کمی بر آب زیرزمینی حوزه آبخیز ارنان- دهج

افت سطح آب زیرزمینی همراه با کاهش کیفیت آن مخاطرات زیست‌محیطی متعددی را ایجاد می‌کند. با توجه به این‌که کیفیت آب زیرزمینی تحت تاثیر کمیت آن قرار می‌گیرد، تغییرات پارامترهای کیفی آب با توجه به سطح تراز سفره‌ی زیرزمینی در محدوده‌های مطالعاتی امری ضروری است. بر اساس همین ضرورت مطالعه حاضر با هدف پایش تغییرات کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در حوزه آبخیز ارنان- دهج انجام شده است. برای انجام پژوهش حاضر نخست حوزه آبخیز ارنان-دهج در محدوده شمالی استان‌های کرمان و یزد انتخاب شد. برای بررسی ارتباط بین پارامترهای کیفی ازجمله شوری، نسبت جذب سدیم (sar)، کل مواد جامد محلول (tds) و پارامترهای کمی آب زیرزمینی با مراجعه به سازمان تحقیقات منابع آب ایران (تماب) و سازمان آب منطقه‌ای استان‌های کرمان و یزد، داده‌های منابع آب زیرزمینی برای چاه‌های عمیق، چشمه و قنات طی دوره 10 ساله (1397-1387) دریافت شد. سپس رابطه میان این پارامترها، ضریب همبستگی در نرم‌افزار spss میان مقادیر تغییرات پارامترهای مذکور محاسبه‌ شد. رابطه میان تغییرات شوری و افت سطح تراز آب زیرزمینی نشان داد که در منطقه طی سال‌های موردمطالعه در ابتدای دوره تا سال 96-1395 درمجموع به میزان 29/39 میکروزیمنس بر سانتی‌متر از شوری آبخوان کاسته شده و پس از آن، به میزان شوری آب افزوده شده است. کاهش میزان شوری توام با کاهش 1/81 متری سطح تراز آب زیرزمینی طی دوره آماری بوده است. رابطه بین تغییرات sar و افت سطح تراز آب زیرزمینی تاییدی بر تغییرات کاهشی sar طی دوره آماری است. هم‌چنین شیب تغییرات sar در این محدوده منفی بود. به‌عبارت‌دیگر، کاهش sar هم‌جهت با کاهش سطح سفره است. درنهایت مطابق رابطه میان تغییرات tds و افت سطح تراز آب زیرزمینی مشخص گردید که مجموع تغییرات tds طی دوره آماری موردمطالعه افزایشی بوده است که در جهت عکس تغییرات سطح تراز آب زیرزمینی می‌باشد. بررسی روند به ترتیب تغییرات شوری، sar و tds با سطح تراز آب زیرزمینی در این محدوده برابر با 0/43-، 0/24- و 0/43- می‌باشد. نتایج این روند نشان‌دهنده آن است که با کاهش سطح آب زیرزمینی به ترتیب میزان شوری، sar و کل جامدات محلول افزایش‌یافته است.

investigating the effect of qualitative and quantitative parameters on ground water in arnan-dehj watershed

the falling groundwater level and deteriorating quality pose significant environmental risks. since groundwater quality is influenced by its quantity, adjusting water quality parameters is essential based on groundwater table depth. this study aims to monitor the quantitative and qualitative changes of groundwater sources in the arnan-dehj watershed. the arnan-dehj watershed, located on the northern border of kerman and yazd provinces, was selected for this study. data on groundwater from deep wells, fountains, and aqueducts over a 10-year period (2008-2018) were obtained from the iran water resources research organization (tamab) and the regional water organization of kerman and yazd provinces. correlation coefficients between qualitative parameters (salinity, sodium absorption ratio (sar), total dissolved solids (tds)) and quantitative parameters of groundwater were calculated using spss software. the study found that salinity in the aquifer water decreased by 29.39 µs/cm from the start of the period until 2016-2017, after which salinity increased. a decrease in groundwater salinity corresponded with a 1.81 m drop in the water table level. the sar showed a decreasing trend, indicating that lower sar values correlated with declining water levels. conversely, tds values increased over the period, inversely related to the water table changes. the correlation coefficients for salinity, sar, and tds with groundwater levels were -0.43, -0.24, and -0.43, respectively, indicating that as groundwater levels dropped, salinity, sar, and tds values increased.