بررسی دقت نقشه پیش‌بینی وضعیت خطر فرسایش آبی و تعیین تاثیرگذاری عامل‌های ورودی مدل pap/rac در آبخیز قرناوه

یکی از راهکارهای ارزیابی، مدل‌سازی با استفاده از مدل‌های کیفی است؛ اما عدم اطمینان در خصوص نتایج مدل‌های کیفی باعث شده است که کم‌تر به این مدل‌ها توجه شود. لذا این پژوهش به پیش‌بینی و تعیین وضعیت خطر فرسایش آبی حوزه آبخیز قرناوه با بهره‌گیری از رویکرد و مدل کیفی pap/rac و مقایسه نتایج آن با مدل rusle و هم‌چنین تعیین عامل‌های تاثیرگذار درنتیجه پیش‌بینی این مدل با روش میانگین‌گیری بیزین (bma) به‌منظور تعیین کارایی نتایج مدل‌ مذکور در راستای ارزیابی، شناسایی و اولویت‌بندی بهتر نقاط در معرض خطر فرسایش آبی و ارائه راهبردهای موثر حفاظت آب‌وخاک پرداخته است. نتایج پژوهش در خصوص مقایسه کلی نتایج دو مدل، اختلاف پیش‌بینی آنان را 20/56 کیلومترمربع بیان نمود اما مقایسه دقیق مکانی نقشه پیش‌بینی وضعیت خطر فرسایش آبی حاصل از دو مدل pap/rac و rusle نشان داد که 67/74 درصد تشابه مکانی در پیش‌بینی آنان مربوط به طبقه خیلی زیاد می‌باشد. هم‌چنین بررسی میزان تاثیرگذاری عامل‌های مدل (شیب، سنگ‌شناسی، کاربری اراضی و تراکم پوشش گیاهی) بروی نقشه پیش‌بینی خطر فرسایش با استفاده از رویکرد میانگین بیزین، گویای این می‌باشد که شیب با بالاترین جرم در الگوهای برتر توسعه داده‌شده در طبقه خیلی کم دارای تاثیر منفی و در طبقات متوسط، زیاد و خیلی زیاد دارای تاثیر مثبت بروی نقشه پیش‌بینی خطر فرسایش مدل pap/rac است؛ بنابراین با توجه به تاثیر عامل شیب در کل طبقات، جهت پیش‌بینی بهتر نیازمند دقت در طبقه‌بندی و ارزش‌گذاری متناسب با منطقه است چراکه نتایج خروجی مدل تاثیرپذیری بالایی را نسبت به این عامل دارد. لذا بر اساس نتایج این پژوهش می‌‌توان اعلام داشت مدل pap/rac با شرط دقت در تاثیرگذاری و طبقه‌بندی عامل‌های آن متناسب با کشور ایران، بهترین و ساده‌ترین مدل کیفی در جهت برآورد خطر فرسایش آبی حوزه‌های آبخیز فاقد یا با کمبود اطلاعات می‌باشد که با توجه به رویکرد توصیفی و رویکرد ادغام، ضمن پیش‌بینی خوب می‌تواند روند تغییرات حالت فرسایش را در هر طبقه نیز نشان دهد و ارائه راهبرد‌های موثر حفاظت آب‌وخاک در راستای کاهش روند و توسعه فرسایش خاک را میسر سازد و برای توسعه یک استراتژی جامع برای مدیریت پایدار حوضه استفاده شود.

investigating the accuracy of predictive mapping of water erosion hazard and determining the impact of input factors in a qharnaveh watershed using the pap/rac model

qualitative modeling is one of the methodologies employed for assessment. however, skepticism about the outcomes of such models has led to a reduction in their consideration. consequently, this study employs the qualitative model approach of pap/rac to predict and determine the status of water erosion risk in the qarnaveh watershed. this approach is juxtaposed with the rusle model, and influential factors are identified using bayesian model averaging (bma) to enhance evaluation, delineate vulnerable zones more effectively, and propose viable water and soil conservation strategies. research findings revealed a 20.56 km2 difference in predictions between the two models. nonetheless, a meticulous spatial examination of water erosion risk prediction maps from both pap/rac and rusle models demonstrates a spatial congruence of 67.74%, predominantly within the &very high& category. furthermore, the analysis of influential factors (slope, lithology, land use, and vegetation cover density) on the erosion risk prediction map, employing the bayesian averaging approach, underscores slope as the most significant determinant in the developed superior patterns. in the pap/rac model, it exhibits adverse effects in the &very low& category but exerts positive influence in the &moderate,& &high,& and &very high& categories. in view of the significant influence of slope across all categories, it is therefore necessary to carefully classify and assess regional characteristics for refined predictions. consequently, based on research findings, the pap/rac model emerges as the most efficacious and straightforward qualitative model for estimating water erosion risk in data deficient watersheds, with precise consideration of its influential factors aligned with iranian context. this methodological approach, which integrates descriptive and integrative techniques, not only facilitates precise prediction, but also facilitates the formulation of effective water and soil conservation strategies, thereby contributing to the development of a comprehensive strategy for sustainable watershed management.