تغییر کاربری/پوشش زمین و عوامل محرک آن در منطقه فندقلو

تجزیه‌وتحلیل تغییر کاربری/پوشش زمین و شناسایی محرک های آن برای توسعه رویکردهای مدیریت پایدار زمین که منابع و خدمات بوم سازگان را بازسازی می کند، ضروری است. این تحقیق به تجزیه‌وتحلیل تغییر کاربری/پوشش زمین بر پایه تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 ((oli/tirs l1tp و نیز بررسی محرک های اقتصادی-اجتماعی و حکمرانی آن بر پایه روش تحقیق پیمایشی (نظرسنجی خانوار) و مصاحبه با افراد مطلع کلیدی و دست اندکار در منطقه فندقلو در استان اردبیل در دو دهه گذشته می پردازد. نتایج تغییر خالص منفی در بوم‌سازگان های جنگل (5/187 هکتار) و مرتع (5/662 هکتار) را ثبت کرد، درحالی‌که مناطق کشاورزی (1/587 هکتار) و انسان ساز (6/267 هکتار) تغییر خالص مثبتی را نشان می دهد. تجزیه‌وتحلیل ماتریس تشخیص تغییر 20 ساله (1402-1382) نشان داد که حدود 26 درصد از منطقه موردمطالعه یک انتقال را تجربه کردند. بر اساس نتایج بررسی 11 عامل محرک اقتصادی-اجتماعی و حکمرانی، تغییر مشاهده‌شده در بوم‌سازگان به ترتیب ناشی از توسعه کشاورزی (91 درصد)، فقر (73 درصد)، فشار دام (68 درصد)، اجرای ضعیف قانون (65 درصد)، قاچاق چوب (62 درصد)، تقاضای فزاینده برای هیزم (60 درصد)، رشد جمعیت (44 درصد)، آتش سوزی (41 درصد)، اشکال ناسازگار گردشگری (40 درصد)، فاصله تا جاده (36 درصد) و استخراج معدن (11 درصد) بوده است. این محرک ها آثار شدیدی بر در دسترس بودن خدمات بوم سازگان، رفاه جامعه، تنوع زیستی و آب‌وهوا دارد. بنابراین، این مطالعه تلاش های هماهنگ توسط ذی‌نفعان را برای توسعه مدیریت مشارکتی بوم سازگان و آگاهی عمومی توصیه می کند که همزیستی حفاظت از طبیعت و معیشت پایدار را در نظر می گیرد. درنهایت، توانمندسازی جوامع محلی، درک پویایی اراضی کشاورزی و مدیریت علل و پیامدهای تغییرات جمعیتی اخیر برای حفاظت از بوم سازگان در این منطقه حیاتی است.

land use/ cover change and its driving forces in the fandoghlo region

analyzing changes in land use/cover and identifying their drivers is essential for developing sustainable land management approaches that restore ecosystem resources and services. this research analyzes land use/land cover changes in the fandoghlo region in ardabil province in the last two decades based on landsat 8 (oli/tirs l1tp) satellite images and investigates governance and socio-economic drivers based on household surveys and key informants interviews. the results recorded a negative net change in forest (187.5 ha) and rangeland (662.5 ha) ecosystems and a positive net change in agriculture (587.1 ha) and man-made (267.6 ha). analysis of the 20-year (2003-2023) change detection matrix showed that about 26% of the study area experienced a transition. based on the results of the investigation of 11 governance and socio-economic drivers, the observed change in ecosystems caused by the expansion of agriculture (91%), poverty (71%), livestock pressure (68%), weak law enforcement (65%), wood smuggling (62%), increasing demand for firewood (60%), population growth (44%), fires (41%), incompatible forms of tourism (40%), distance to the road (36%), and mining (11%). these socio-economic drivers have a significant impact on the availability of ecosystem services, community welfare, biodiversity, and climate. therefore, this study recommends coordinated efforts by stakeholders to develop participatory ecosystem management and public awareness on the coexistence of nature conservation and sustainable livelihoods. in order to protect ecosystems in this region, it is crucial to empower local communities, understand the dynamics of agricultural lands, and manage the causes and consequences of recent demographic changes.