ارزیابی اثربخشی اقدامات زیستی و مهندسی موثر بر خدمات هیدرولوژیک حوزه آبخیز افین

امروزه برای مقابله با حوادث متاثر از تخریب و بهبود عملکرد آبخیزها، اقدامات آبخیزداری به‌عنوان رهیافتی مدیریتی و اجرایی توسط مدیران و سیاست‌گذاران مورداستفاده قرارگرفته است. لذا در این پژوهش سعی شده است میزان اثربخشی اقدامات زیستی و مهندسی پیش‌بینی‌شده در آبخیز افین در شهرستان زیرکوه استان خراسان جنوبی بر متغیرها و خدمات هیدرولوژیک مورد ارزیابی قرار گیرد. بر این اساس اطلاعات مرتبط از سازمان‌های مربوطه اخذ و مورداستفاده قرار گرفت. در این پژوهش تغییر متغیرهای cn، ndvi و شیب آبراهه اصلی موردبررسی قرار گرفت و اثر آن‌ها بر زمان تمرکز، ارتفاع و حجم رواناب تعیین شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که پس از اجرای اقدامات آبخیزداری، cn از 1/38 تا 29/92 درصد کاهش، ndvi از 42/44 تا 87/50 درصد افزایش و شیب آبراهه نیز 66/67 درصد کاهش می‌یابد. هم‌چنین ارتفاع و حجم رواناب نیز از 7/51 تا 76/66 درصد کاهش می‌یابد. اجرای اقدامات آبخیزداری نقش متفاوتی در زیرآبخیزهای مختلف داشته است و با توجه به شرایط و وضعیت زیرآبخیزها، اثربخشی آن متفاوت بوده است. لذا پیشنهاد می‌گردد در راستای مدیریت بهتر و برخورداری از بازدهی بیش‌تر راهکارهای اجرایی، مدیریت جامع حوزه آبخیز با رویکرد سلامت‌محور موردتوجه مسئولین و مدیران قرار گیرد.

evaluating the effectiveness of biological and engineering measures affecting the hydrological services of the efin watershed

today, watershed measures are used as a managerial and executive approach by managers and policymakers to deal with incidents affected by the destruction and improvement of watershed performance. therefore, in this research, an attempt has been made to evaluate the effectiveness of engineering and biological measures planned in the efin watershed located in zirkuh county and south khorasan province, iran on hydrological variables and services. to do this, relevant information was obtained and used from relevant organizations. in this research, the changes of curve number (cn), normalized difference vegetation index (ndvi) and the slope of the main river were investigated and their effect on time of concentration, runoff depth and volume were determined. the research results indicate that after the implementation of watershed measures, cn decreases from 1.38% to 29.92% and ndvi increases from 42.44% to 87.50% and the slope of the main river decreases by 66.67%. the runoff depth and volume also decrease from 7.51% to 76.66%. the implementation of watershed management measures has played a different role in different sub-watersheds, and its effectiveness has varied according to the conditions and status of the sub-watersheds. therefore, it is suggested that in order to achieve better management and more efficient implementation measures, the comprehensive watershed management with a health-oriented approach should be taken into account by officials and managers.