ارزیابی تغییرات فصلی کیفیت آب رودخانه تجن با استفاده از مدل شبیه‌سازی qual2kw

دسترسی به آب شیرین و با کیفیت یکی از مهم ترین موضوعات مطرح برای انسان امروز است. داشتن منابع آب سالم پیش نیازی ضروری برای حفظ کیفیت محیط زیست و رشد و توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است. آب های سطحی جاری یا رودخانه ها از مهم ترین منابع آب هستند که نقش مهمی در تامین آب موردنیاز فعالیت‌‏های مختلف مانند کشاورزی، صنعت، شرب و تولید برق دارند. در این پژوهش به ارزیابی کیفی رودخانه تجن در استان مازندران که به‌ عنوان یکی از مهم‌ ترین منبع تامین‌کننده آب در بخش‌ های مختلف استان محسوب می ‌شود، پرداخته شد و با استفاده از مدل شبیه‌ سازی عددی کیفی (qual2kw)، بررسی روند تغییر پارامترهای کیفی آب نظیر اکسیژن محلول (do)، اکسیژن ‌خواهی بیولوژیکی (bod)، اسیدیته (ph)، هدایت الکتریکی (ec)، نیترات (no3-) و فسفات (po43-) بررسی شد. بدین منظور میانگین داده های موجود ماهانه از سال 1395-1385 در سه ایستگاه آب منطقه‌ ای و محیط ‌زیست در طول رودخانه به مدل وارد شد. واسنجی مدل بر اساس داده های فصل کم آب (شهریور) و صحت سنجی مدل بر اساس داده های فصل پرآب ( آذر و بهمن) انجام شد. نتایج حاصل از شبیه‌ سازی رودخانه تجن نشان داد که مدل کیفی qual2kw برآورد مناسبی از شرایط کیفی رودخانه ارائه می دهد و این مدل توانست با دقت مناسب پارامترهای موردنظر را شبیه ‌سازی کند. یافته ‌ها نشان داد، علی ‌رغم وجود منابع آلاینده نقطه ‌ای و غیر نقطه ای در مسیر رودخانه، عامل محدودکننده در تامین آب شرب و کشاورزی در پایین‌ دست وجود ندارد. در کل مسیر رودخانه، کیفیت آب مناسب برای کشاورزی می ‌باشد. تنها ایستگاه کردخیل به دلیل قرارگرفتن در پایین‌دست رودخانه در طبقه خوب و بقیه ایستگاه‌ ها در طبقه عالی قرار دارند که قابل استفاده برای کشاورزی می باشد. برای مصارف شرب پس از بررسی غلظت یون ‌های موجود در بیشتر نمونه های انتخابی در حد مطلوب بوده و در طبقه خوب و قابل‌قبول قرار گرفته اند. حداکثر توان خودپالایی مربوط به حد فاصل پل تجن و کردخیل به میزان 7485/346 تن در روز و حداقل آن مربوط به حد فاصل بین ریگ چشمه و پل تجن به میزان102/6805 تن در روز می باشد.

evaluation of seasonal changes of tajan river water quality using simulation model of qual2kw

access to fresh and quality water is one of the most important issues for humans today. having healthy water resources is an essential prerequisite for maintaining environmental quality and economic, political, social and cultural development. increasing population and urban, agricultural and industrial development of the country further highlights the importance of paying attention to the quality of available water resources. with increasing of demand for water supplies and continued pollution of rivers and other waters, this will become a growing crisis in the future. surface waters or rivers are the most important water resources that play an important role in supplying the water needed for various activities such as agriculture, industry, drinking and power generation. today, using a simulation model is a common approach to water quality monitoring along the river’s path. in this research, the water quality of tajan river in mazandaran province was evaluated, which is considered as one of the most important sources of water supply in different parts of the province. using qualitative numerical simulation model (qual2kw), investigated the process of changing the parameters of water quality parameters such as dissolved oxygen (do), biological oxygenation (bod), acidity (ph), electrical conductivity (ec), nitrate (no3-) and phosphate (po43-). the average monthly data from 1385 to 1395 was entered into the model at three stations of the water regional company and environmental office along the river. calibration of the model was performed based on the low water season data (september) and validation of the model was based on the high season data (december and february). the results of the tajan river simulation showed that the qual2kw model provides an appropriate estimation of the river quality conditions and this model could simulate the parameters with the appropriate accuracy. the results showed that despite the presence of point and non-point pollutant sources along the tajan river, there is no limiting factor in supplying drinking water and agriculture at the downstream. in the aspect of agriculture, the water quality is suitable for agriculture in the whole of the river path. only kordkhil station was good category due to located in the downstream of the river and the rest of the stations are in the excellent category, which can be used for agriculture. the maximum self-purification power was belonging to the interval 2 (between pol-e-tajan and kordkhil) equal to 7485.346 tons per day and the minimum of self-purification power was belonging to the interval (1) (between rig-cheshmeh and the pol-e-tajan) equal to 102.6805 tons per day. this trend shows that the power of self-purification of the river was increased from upstream to downstream.