شبیه‌سازی رواناب و تاثیر تغییر کاربری اراضی بر آن با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و مدل hec-hms (مطالعه موردی: حوزه آبخیز هلیل‌رود)

برآورد رواناب در مناطق دارای آمار محدود یا بدون آمار مانند اکثر حوزه های آبخیز ایران یکی از مهم‌ترین مسائل در مدیریت صحیح منابع آب است. کاربری اراضی، موثرترین عامل تغییر فرآیندهای هیدرولوژیکی در سطح یک حوضه می باشد. در این پژوهش، شبیه‌سازی رواناب و بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات آن، در حوزه آبخیز هلیل رود در طی سال های 1993، 2003 و 2013 انجام شده است. نقشه کاربری اراضی حوضه با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست در هفت کلاس، تهیه و مقایسه شده است. نتایج مقایسه نشان داد که در طی دوره 20 ساله، بیش‌ترین تغییر مربوط به کاربری بایر بوده که در حدود 1.99 درصد افزایش یافته است. با تلفیق نقشه کاربری اراضی و نقشه خاک منطقه، نقشه شماره منحنی حوضه آبخیز استخراج شد. به‌منظور اطمینان از صحت نقشه شماره منحنی، هیدروگراف سیلاب سال های مورد نظر با استفاده از شماره منحنی تخمین زده شده و به کمک مدل بارش-رواناب hec-hms تعیین و با هیدروگراف های مشاهداتی مقایسه گردید. صحت 91 درصد نتایج حاکی از توانایی قابل قبول روش های سنجش از دور در برآورد خصوصیات هیدرولوژیکی حوضه های فاقد آمار می باشد. مقایسه هیدروگراف سیلاب حاصل از مدل بارش-رواناب ناشی از یک بارش مشخص (بارش 1993)، در طی سال های 1993 تا 2013 نشان داد که دبی اوج سیلاب در این مدت، به میزان m^3/s106.1 و حجم رواناب نیز به مقدار یک درصد افزایش داشته است، نتایج این بررسی نشان می دهد که ادامه روند تخریبی در کاربری اراضی منطقه به سمت حالت بایر، موجب افزایش مقادیر مختلف رواناب، کاهش نفوذپذیری و آبگذری به آبخوان های منطقه خواهد شد.