مروری بر مدیریت تلفیقی منابع آب سطحی و زیرزمینی با تاکید بر کاربرد مدل‌های بهینه‌سازی

توزیع ناهمگون زمانی و مکانی آب شیرین به لحاظ کمی از یک طرف و هم‌چنین رشد سریع و روزافزون جمعیت جهان و به‌ویژه کشور ما ایران در دهه‌های اخیر، سبب بروز مشکلات روزافزون در تامین منابع آب مورد نیاز شده است. در این راستا آگاهی از روش‌های مدیریت و بهره‌برداری تلفیقی بهینه منابع آب سطحی و زیرزمینی به عنوان یکی از جنبه‌های مدیریت جامع منابع آب و عملکرد آن‌ها در تدوین برنامه‌های مختلف مدیریت بحران، حفاظت منابع آب و مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز امری ضروری به نظر می‌رسد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف ارائه اطلاعات جامع از پیشینه و جدیدترین مطالعات انجام شده در خصوص رایج‌ترین مدل‌های ریاضی مورد استفاده در این زمینه و ارزیابی کاربرد آن‌ها در مدیریت جامع منابع آب و نیز مروری کلی بر گسترش هر مدل، امتیازات و محدودیت ها انجام شده است. نتایج حاصل نشان داد که مدیریت تلفیقی یکی از راه‌کارهای نوین و بسیار موثر در دهه‌های اخیر است و استفاده ترکیبی از تکنیک های بهینه‌سازی و شبیه‌سازی یک روش مفید و قدرتمند در تعیین استراتژی‌های مدیریتی و طراحی برای توسعه بهره برداری تلفیقی بهینه از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌باشد. در این زمینه مدل modflow بیش‌ترین کاربرد را در شبیه‌سازی جریان آب زیرزمینی، مدل mt3dms بیش‌ترین کاربرد را در زمینه مدل‌سازی آلودگی آب های زیرزمینی داشته و مدل gms نیز مدلی توانمند، عمومی، جامع و کاربرپسند است. هم‌چنین بررسی منابع به‌منظور ارزیابی الگوریتم‌های بهینه‌سازی درحل مسایل مدیریت منابع آب نشان داد که الگوریتم‌های تکاملی با درجه‌های مختلف از پیچیدگی به‌طور موثری از حل مسائل بهینه‌سازی چند محدودیتی با فضای بزرگ و پیچیده جهت بهره‌وری بهینه از منابع آب، برنامه ریزی و نیز توسعه آن در آینده، برمی‌آیند. به‌طور کلی از اطلاعات ارائه شده در تحقیق حاضر می توان در برنامه‌ریزی‌های آینده به‌منظور توسعه پایدار منابع آب بهره برد.