تاب‌آوری آبخیز: مفهوم و ضرورت

در حال حاضر بلایای طبیعی و دخالت های انسانی از دلایل اصلی مشکلات موجود در مقیاس حوزه های آبخیز است، از این‌رو مدیریت این چالش ها از مشکلات اصلی کنونی مدیران آبخیزها تلقی می‌ شود. با وجود این، رویکردهای امروزی مدیریت منابع حوزه های آبخیز پاسخ گوی مناسبی برای مشکلات حاضر نبوده است، به نحوی که دامنه و نوع مشکلات وارده بر محیط‌زیست همواره در حال افزایش و خارج از آستانه تحمل بوم سازگان است. همان‌طور که جوامع در جهت بهبودی پس از بلایا تلاش می‌‌کنند و پیش به آینده جلو می‌‌روند، تاب‌آور نمودن حوزه‌های آبخیز به معنای کمک به مدیریت بهتر سامانه‌های طبیعی یا بازسازی سریع‌تر در مواجهه با مخاطرات در آینده است. از این رو، رویکرد ارزیابی تاب‌آوری به عنوان راه‌کاری نوین برای تقویت سامانه های چند بعدی مانند حوزه های آبخیز، با استفاده از ظرفیت های آن مطرح شده و تعاریف، شاخص‌ها و الگو های سنجشی متفاوتی در رابطه با آن شکل گرفته است. حال آن که تاکنون کاربست رویکرد تحلیل جامع تاب‌آوری در سامانه های پویا و پیچیده حوزه های آبخیز با در نظر گرفتن ابعاد کلیدی موثر در آن خصوصا در داخل کشور مفهوم‌سازی و گزارش نشده است. بر همین اساس نوشتار پیش‌ رو، تلاشی برای مفهوم‌سازی تاب‌آوری حوزه های آبخیز کشور به‌منظور تبیین دورنمای مفید برای درک تصمیمات مدیریتی و تغییرات مربوط به منابع طبیعی در راستای مدیریت جامع حوزه های آبخیز محسوب می‌‌شود.