تخریب حریم رودخانه و عوامل موثر بر آن؛ مطالعه موردی رودخانه دینور در استان کرمانشاه

رودخانه‌ها سیستم‌های اکوهیدرولوژیک پویایی هستند که نقش مهمی در کشاورزی، صنعت، گردشگری و پایداری محیط‏زیست دارند. با این وجود، منابع آب و دبی جریان آن‏ها متاثر از تغییر کاربری اراضی، فاضلاب‏های خانگی و صنعتی، پسماندهای کشاورزی، ‏سدسازی‏های بی‏رویه و خشکسالی دستخوش تغییر و آلودگی است. هدف از انجام این پژوهش بررسی میدانی تغییرکاربری حوضه بالادست و تخریب پوشش گیاهی حاشیه رودخانه و عوامل موثر بر آن بود که در هفت بازه مختلف رودخانه دینور در استان کرمانشاه (سرشاخه‏ای از بالادست کرخه) طی سال‏های 97-1395 انجام یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که به دلیل نهشته‏های حاوی سیلت و رس کواترنر در چهار بازه دشتی، رودخانه حالت مئاندری و شریانی داشته که در نتیجه برداشت نامناسب شن و ماسه و تغییر کاربری و حذف پوشش دائمی، به‏ویژه بیشه و چمنزارها و جایگزینی آن‌ها با گز رودخانه‏ای به همراه تشدید فرسایش شده است. هم‌چنین در این بازه‏ها رودخانه توسط رهاسازی انواع زباله و پسماندهای پلاستیکی و فضولات دامی و کشاورزی آلوده می‏گردد. در سرشاخه رودخانه برداشت شدید خاک برای فعالیت‏های عمرانی و راهسازی به همراه شخم بی‏رویه منشاء رسوبات ریزدانه است که در حین بارش توسط رواناب سریعا وارد سیستم رودخانه شده و گل‏آلودگی آب را سبب می‏گردد. به‌طورکلی مورفولوژی رودخانه دینور در حال تغییر است و منابع آب آن نیز دستخوش تغییرات و آلودگی جبران‏ناپذیر ناشی از تغییر کاربری، شخم نامناسب، فعالیت‏های بی‏رویه عمرانی، گردشگری محلی و ریختن انواع زباله در حریم رودخانه است که با روندی شتابدار ادامه دارد.