تحلیل مکانی و زمانی فرسایندگی باران در ایران طی شش دهه گذشته

فرسایندگی باران معمولا در قالب شاخص‌های فرسایندگی مبتنی بر خصوصیات بارندگی بیان می‌شود. تاکنون شاخص‌های مختلفی ارائه شده‌اند که از میان آن‌ها عامل فرسایندگی باران (r) در معادله جهانی هدررفت خاک(rusle)از مقبولیت بیشتری در دنیا برخوردار است. .هدف از تحقیق حاضر، محاسبه و مدل‌سازی عامل فرسایندگی باران در کشور با استفاده از داده‌های 27 ایستگاه سینوپتیک طی 64 سال آماری 1330 تا 1393 با روش‌های میان‌یابی و تحلیل زمانی روند آن با آزمون من- کندال می‌باشد. با مرور مطالعات و تحقیقات انجام شده در سطح جهان و با توجه به محدود بودن ایستگاه ‌های مجهز به باران نگار و برخی عوامل دیگر، شاخص فورنیه اصلاح شده که براساس آمار بارندگی ماهانه قابل محاسبه است، مورد استفاده قرار گرفت پس از محاسبه عامل فرسایندگی باران برای ایستگاه ‌های مورد نظر، نقشه فرسایندگی باران ترسیم گردید و برای نشان دادن همبستگی مکانی بین داده‌های فرسایندگی باران از ترسیم نیم‌تغغیرنما با نرم افزار gs+ استفاده گردید که واریوگرام خطی با میزان صفر بهترین همبستگی بین داده‌ها را مدل کرد. هم‌چنین، برای بررسی میزان عامل فرسایندگی باران از روش‌های میان‌یابی روش عکس فاصله، میان‌یابی چند جمله‌ای جهانی، میان‌یابی موضعی و کریجینگ استفاده شده و برای انتخاب بهترین روش میان‌یابی از شاخص‌های آماری ریشه میانگین مربعات خطا و میانگین قدر مطلق خطا استفاده شد. نتایج نشان داد که روش کریجینگ با ریشه میانگین مربعات خطا برابر با 28/94 و میانگین قدر مطلق خطا برابر با 20/96 بهترین روش می‌باشد. بر این اساس، می‌‌توان کشور را به پنج منطقه از نظر فرسایندگی باران تقسیم‌بندی نمود و مناطق نیمه‌خشک بالاترین فرسایندگی باران را دارند. هم‌چنین این مناطق دارای روند افزایشی عامل فرسایندگی هستند.