مروری بر مکانیسم اثر تثبیت کنندگی انواع خاک‏پوش ها بر حرکت ماسه های روان

پدیده فرسایش بادی به عنوان یکی از اصلی‌ترین فرآیندهای زوال سرزمین در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌آید. انتشار گرد و غبار و حرکت ماسه های روان توسط نیروی باد به عنوان یکی از علل اصلی فرآیند بیابانزایی شناخته شده است که در نتیجه آن تبدیل مناطق کشاورزی به زمین های بایر و ایجاد پوشش ماسه بر روی آن‌ها است. تپه‌های ماسه‌ای، به علت رطوبت ناکافی و همچنین عدم پوشش مناسب گیاهی، دارای چسبندگی کمی بوده و مستعد فرسایش بادی می‌باشند بنابراین تثبیت و جلوگیری از پیشرفت آن‌ها ضروری است. یکی از شیوه‌های متداول کنترل ماسه‌های روان استفاده از خاک پوش بر سطح پهنه‌های ماسه‌ای است که خاک پوش ها به دو گروه نفتی و غیرنفتی تقسیم می‌شوند. اخیراً توجه به بحث تخریب محیط به وسیله خاک پوش نفتی همچنین هزینه‌های زیاد استفاده از این نوع خاک پوش ها، باعث فعال شدن مراکز علمی و پژوهشی کشور در زمینه تحقیق بر روی تغییر در نوع و شیوه‌های استفاده از خاک پوش گردیده است. در تحقیق حاضر به معرفی انواع خاک پوش از دیدگاه مکانیسم عملکرد آن‌ها در تثبیت ماسه‌های روان و شناخت معایب و مزایای استفاده از خاک پوش ها پرداخته شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد، اگرچه استفاده سنتی از خاک پوش نفتی در طی سال ها به عنوان یک اقدام ضربتی مورد توجه بخش اجرای تثبیت ماسه‌های روان بوده است به دلیل معایب و مشکلات فراوان آن از جمله هزینه‌های زیاد استفاده از این نوع خاک پوش و لزوم به کارگیری ماشین آلات سنگین در عملیات میدانی، مشکلات زیست محیطی و بهداشتی کار با این نوع خاک پوش و در نهایت خسارت‌های هنگفتی که هرساله منابع اقتصادی ما از فرسایش بادی متحمل می‌گردد امروزه پیشنهاد می‌شود که ضمن بکارگیری از خاک پوش نفتی در موارد بسیار ضروری، تحقیق و ترویج استفاده از خاک پوش‌های زیست تخریب پذیر که با عناوین مختلف به کار برده شده، استفاده شود تا در آینده ضمن افزایش خواص مقاومتی و کیفیت این خاک پوش‌های زیست سازگار، هزینه‌های تولید آن نیز تا حد قابل قبول کاهش داد.