پیش بینی خشکسالی با استفاده از زنجیره مارکف (مطالعه موردی: زیرحوزه آبخیز کلانک، حوزه آبخیز طالقان)

امروزه با توجه به موضوع روز جهان، مبحث تغییر اقلیم و خشکسالی در تمام نقاط جهان حائز اهمیت است. یکی از مهمترین علل اهمیت این موضوع ارتباط شرایط اقلیمی با میزان منابع آب در دسترس است. به گونه ای که هر آنچه پدیده ی خشکسالی بیشتر باشد پدیده کم آب امری اجتناب ناپذیر است. از آ نجا که پدیده های طبیعی فرایندی اجتنا بناپذیر هستند و نقش انسان در آن ها کم رنگ است. تنها راه کار این امر، پی شبینی این پدیده و برنامه ریزی برای مقابله با این پدید هی طبیعی است. بسیاری از پدیده های طبیعی، شامل عناصری هستند که آن ها را نمی توان به سادگی کنترل یا پیش بینی نمود. اما این پیش بینی در صورتی امکانپذیر است که اطلاعاتی در مورد گذشته آنها موجود باشد. به طور مثال، پیش بینی مقدار بارندگی ها در صورتی ممکن است که آگاهی از مشخصه های بارندگی گذشته دردست باشد. پی شبینی پدید ه های جوی به دو صورت دینامیکی و آماری امکانپذیر است. بررسی های آماری به روش های مختلف از جمله تحلیل سری های زمانی، همبستگی خطی و غیر خطی، مدل های متفاوت ریاضی و استفاده از توزیع های آماری شناخته شده نظیر توزیع نرمال، گمبل، پیرسون انجام می گیرد. در میان روش های آماری، زنجیره مارکف در علوم جوی در سال های اخیر مورد توجه جدّی قرار گرفته است. زنجیره مارکف با روش های ساده ریاضی مانند ضرب ماتریس ها، حل احتمالات مربوط به فرآیندهای وابسته پیش بینی را بسیار آسان نموده است. مدل زنجیره مارکف در علوم مختلفی مانند هواشناسی،اقلیم شناسی، اقتصاد و صنعت کاربرد وسیعی دارد. با توجه به اهمیت مدیریت ریسک خشکسالی، در تحقیق حاضر ضمن ارزیابی خشکسالی ها و پیش بینی احتمال وقوع آ نها، به ارائه راه کارهای مدیریت ریسک خشکسالی با هدف استفاده پایدار از منابع آبی در زیرحوزه آبخیز کلانک پرداخته می شود. نتایج پیش بینی روش زنجیره مارکوف در منطقه ی مورد مطالعه نشان داد که در بلندمدت، احتمال وقوع خشکسالی ها خوشبختانه کمتر از احتمال وقوع ترسالی هاست. از اینرو لازم است برنامه ریزان و تصمیم گیران منطقه ای با تکیه بر روش های مدیریت ریسک خشکسالی تلاش نمایند، زمینه لازم برای استفاده پایدار از منابع آبی را فراهم نمایند.