بررسی تاثیر کمی سدهای اصلاحی بر زمان تمرکز حوضه (مطالعه موردی: شهرستان های اقلید، مرودشت و ممسنی، استان فارس)

ﺳﺪﻫﺎی اﺻﻼﺣﯽ ﺳﺎزه ﻫﺎی ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن آب و ﮐﺎﻫﺶ ﺷﯿﺐ آﺑﺮاﻫﻪ ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ5 و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺑﻌﺎد ﻫﯿﺪروﮔﺮاف ﺳﯿﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺣﺪود 70% از اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼح آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎ در اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس را اﺣﺪاث ﺳﺪﻫﺎی اﺻﻼﺣﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮوژه ﻫﺎی آﺑﺨﯿﺰداری ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﻦ ﻃﺮح ﻫﺎ ﺑﺮ روی ﮐﺎﻫﺶ دﺑﯽ، اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﯽ اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻫﺎ در اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎی اﻗﻠﯿﺪ، ﻣﺮودﺷﺖ و ﻣﻤﺴﻨﯽ اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪ. در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﺟﺮای ﺑﯿﺶ از 1000 ﺳﺪ اﺻﻼﺣﯽ از ﻧﻮع ﺧﺸﮑﻪ ﭼﯿﻦ، ﺗﻮرﯾﺴﻨﮕﯽ، ﭼﭙﺮی و ﺳﻨﮕﯽ ﻣﻼﺗﯽ اﺟﺮا ﺷﺪه در ﺣﻮزه ﻫﺎی آﺑﺨﯿﺰ ﻃﻮﯾﻠﻪ ﺑﻨﺪ (ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻗﻠﯿﺪ)، ﺗﻨﮓ ﺷﻮل (ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺮودﺷﺖ) و ﺟﻮﻧﮕﺎن (ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﻤﺴﻨﯽ)، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻓﺮﻣﻮل ﻫﺎی ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﺘﺪاول ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﺣﺪاث ﺳﺪﻫﺎی اﺻﻼﺣﯽ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﯽ آن ﻫﺎ در ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ در ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎی ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻗﻠﯿﺪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دو ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺮودﺷﺖ و ﻣﻤﺴﻨﯽ ﺑﯿﺶ ﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻟﺬا ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﺪﻫﺎی اﺻﻼﺣﯽ در اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﻮﺿﻪ در ﭘﺮوژه ﻫﺎی آﺑﺨﯿﺰداری، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮآورد ﺻﺤﯿﺢ دﺑﯽ و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎی ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آﺑﺨﯿﺰ ﺑﺎﻻدﺳﺖ، ﺷﯿﺐ و رﺗﺒﻪ آﺑﺮاﻫﻪ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺑﻌﺎد، رﻋﺎﯾﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ ﺳﺪﻫﺎ و ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﻧﮕﻬﺪاری ﭘﺲ از اﺣﺪاث ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﺪف از اﺣﺪاث اﯾﻦ ﺳﺎزه ﻫﺎ، ﮐﺎﻫﺶ دﺑﯽ ﭘﯿﮏ ﺳﯿﻞ ﺑﺎﺷﺪ، ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ در آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎی ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺣﺪاث ﺷﻮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﺣﺪاث اﯾﻦ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ و آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎی ﺑﺎ رﺗﺒﻪ 1 و 2 ﻧﮕﺮدد و اﺣﺪاث آن ﻫﺎ در آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺑﺎ رﺗﺒﻪ ﻫﺎی بالاتر تا خروجی حوضه نیز ادامه پیدا کند.