بررسی نقش سامانه‌های آبگیر باران (سطوح شیروانی) به منظور آبیاری باغات و باغچه ها (مطالعه موردی: آبیاری مرکبات در باغات ویلایی)

بشر در مناطق خشک و نیمه خشک جهت کشت محصولات کشاورزی و فعالیت های دامداری و حتی آب شرب خود نیاز به آب باران را احساس نموده است و در استحصال آن از روش های مختلفی استفاده کرده است که امروزه در بسیاری از مناطق جهان به ویژه کشورهایی که با کم آبی مواجه هستند، استفاده می شود. استحصال آب باران در مناطق خشک و نیمه خشک برای تمامی فصول سال و در مناطق مرطوب و نیمه مرطوب در فصل تابستان که بارندگی کم و نامنظم است دارای اهمیت است. با توجه به اینکه مصرف آب برای یک محصول کشاورزی خیلی زیاد است، تکنیک های استحصال آب باران به اشکال مختلف رونق گرفته است. در این تحقیق یکی از روش های سنتی استحصال آب باران که در شمال کشور جهت تامین آب شرب و برای آبیاری باغات استفاده می شود، مورد بررسی قرار گرفته است. روش سطوح عایق شیروانی روش سنتی استحصال آب باران در شمال کشور به ویژه در شهر گنبد می باشد. این روش در یک باغ ویلایی در شهرستان قایمشهر در استان مازندران جهت تامین آب آبیاری یک هکتار باغ مرکبات مورد بررسی قرار گرفت. این باغ ویلایی دارای یک ساختمان دو طبقه بوده، که طبقه بالا مسکونی و طبقه همکف آن مخزن ذخیره آب با ظرفیت 100 متر مکعب ساخته شده است، که در دو مرتبه، هر نوبت 36 متر مکعب و در طول سال 72 متر مکعب، آب در مخزن جمع آوری شده و از مخزن به حوضچه جمع آوری منتقل و سپس از طریق لوله های آبرسان به طور ثقلی به صورت آبیاری قطره ای به پای درختان انتقال داده می شود. مصرف آب در هر هکتار برای یک دوره آبیاری 19 متر مکعب بر آورد شده است. در طول یک سال آبی نرمال، برای درختان 53 ساله، به طور متوسط 5750 متر مکعب آب طی 32 دوره آبیاری لازم است. بنابراین نیاز آب برای یک هکتار باغ مرکبات از طریق استحصال آب باران با شیوه سطوح عایق شیروانی کاملا قابل تامین بوده و مشکلی وجود ندارد. ولی در دوره خشکسالی 54 دوره آبیاری لازم است، معمولا در هر دوره ده ساله ممکن است کمبود آب حاصل شود که در این صورت یا در شرایطی که سطح باغ افزایش پیدا کند باید سطح عایق شیروانی را افزایش داد.

Examination of the Role of Rainwater Harvesting System (Steep Roofs ) for Irrigation of Gardens (Case Study: Citruses Irrigation in Villa Gardens)

AbstractHuman societies in arid and semiarid have felt the necessity of rainwater for agriculture and even husbandry activities. Thus, they have used various methods for rain water harvesting. Todays, in most of countries in the world particularly those countries that are encountered the lack of water, using different methods of rainwater harvesting has been increased in most of countries. They are located in arid and semiarid regions wherein there is not enough rain. So water harvesting techniques are used even in humid and semi humid regions especially in summer season. In this approach we have applied one of traditional rain water harvesting methods in northern part of Iran for the purpose of providing the irrigation water for citruses garden in spring and summer seasons. It is called as isolated surface slope plate which was applied to a garden in GhaemShahr which is located in Mazandaran province. This garden is included an apartment with two stories. The first floor is belonged to settlement and in the ceiling floor is made water storage with 26 m3 capacity. Usually in every period of ten years the lack of water may occur. To solve this problem, the surface of the steep roof should be increased. On the other hand, if the surface of the garden increases, the surface of the steep roofs should be increased, too.