مکانیابی تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی با استفاده از تصمیم‌گیری چند معیاره در محیط gis (مطالعه موردی: دشت بیرجند)

دشت بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی با مساحت حدود 3425 کیلومتر مربع به دلیل شرایط اقلیمی نامناسب و شدت تبخیر، فاقد منابع آب سطحی قابل توجه بوده و جز تعدادی شاخه رودخانه ای کوچک که جریان دائمی دارند در سایر شبکه های رودخانه ای، جریان آب فصلی و عمدتاً دوره ای و کم دوام است لذا منابع آب زیرزمینی مهم ترین ذخایر آب قابل استحصال در این محدوده به شمار می روند. آب های زیرزمینی در فعالیت های اقتصادی نقش اساسی دارند و ذخیره سازی آب در مخازن زیرزمینی از لحاظ اقتصادی سرمایه گذاری کمتری را می طلبد. با این حال تقاضاهای رو به ازدیاد برداشت های بیش از ظرفیت مجاز موجب کسری مخزن در آبخوان های آبرفتی در سطح تمام دشت های استان گردیده است و منجر به کاهش سطح آب سفره های زیرزمینی شده است. از آنجا که در این محدوده بارش ها اغلب ناچیز و گاه به صورت سیلاب های مخرب ظاهر می شوند، می توان از عملیات تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی به عنوان یک راهکار مناسب جهت استفاده بهینه از سیلاب ها و پایداری سفره های آب زیرزمینی استفاده کرد. در انجام عملیات تغذیه مصنوعی، انتخاب معیارها و روش مناسب برای تعیین بهترین مکان ها دارای اهمیت بالایی می باشد. در این مقاله از دو روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی در محیط سیستم های اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. با انتخاب دشت بیرجند به عنوان مطالعه موردی معیارهای شیب، گسل، پتانسیل سیل خیزی، کاربری اراضی، منابع آبی، سکونتگاه ها و کیفیت آب جهت انتخاب محل های مناسب تغذیه مصنوعی در نظر گرفته شد. نقشه توانمندی تغذیه مصنوعی بر طبق شکستگی های طبیعی به 5 طبقه تناسب تقسیم شد. نتایج نشان می دهد که 93/148 کیلومتر مربع در طبقه بسیار نامناسب، 73/339 کیلومتر مربع در طبقه نامناسب، 49/453 کیلومتر مربع متوسط، 83/222 کیلومتر مربع مناسب و 53/142 کیلومتر مربع از مساحت محدوده مورد مطالعه بسیار مناسب می باشد.

Site Selection for Artificial Feeding of Ground Waters Using MCDM In GIS Environment (Case Study: Birjand Plain)

The Birjand plain is located in the south Khorasan province and its area is about 3425 square Kilometers. This plain has no significant surface water resources due to the inappropriate climatic conditions and evaporation intensity. The flow of water flow is seasonal or periodic and weak and there are some narrow rivers with a constant flow in other parts of the river network. Therefore, groundwater resources are the most important water resources that maybe used in this region. Groundwater has a substantial role in economic activities and saving water in underground reservoirs requires a lower economic investment. However, the increasing demand and excessive extraction of water has caused shortages in the alluvial aquifers in all plains of the province and consequently this has led to a substantial drop in the level of water in the aquifers. Since the rain in this is negligible and at times it leads to destructive floods, the operation of artificial feeding of ground water can be an appropriate method for optimum usage of floods and ground water stability. Selecting the criteria and suitable method is of great importance for the operation of artificial feeding. In this study, the analytical hierarchical process and weighted linear combination has been used. By choosing the Birjand plain as a case study, the slope, fault, flooding potential, land use, settlements and water quality criteria have been considered for selecting the appropriate places for artificial feeding. The artificial feeding ability map is divided into 5 categories according to natural features. The results indicated that 148.93 square Kilometers are in the very unsuitable category, 339.73 square Kilometers are in the unsuitable category, 453.49 square Kilometers are in the medium suitable category, 222.83square Kilometers are in the suitable category and 142.53 square Kilometers are in the very suitable part of the studied area.