تعیین ضریب رواناب سطوح مختلف آبگیر به‌منظور استحصال آب باران در مناطق کم‌باران

گرم شدن زمین و تغییر اقلیم در سال‌های اخیر منجر به تغییر در الگوی بارش شده است. اکثر بارش‌ها به جای برف به‌صورت بارندگی اتفاق می‌افتد که بدون استفاده مناسب و معمولاً به‌صورت رواناب یا سیلاب از دسترس خارج می‌شود. بنابراین استفاده بهینه از آب باران به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک از اهمیت خاصی برخوردار است. برای این منظور با ایجاد سطوح آبگیر دارای تولید رواناب بالا و ذخیره سازی آن می‌توان نیاز آبی گیاهان و درختان جنگلی را در فصول کم آب تامین نمود. در این خصوص سه تیمار انتخاب و برای هر کدام از تیمارها سه تکرار در نظر گرفته شد. این تیمارها شامل سطح طبیعی، سطح طبیعی با پوشش شنی و سطح پلاستیک با پوشش شنی بودند. هر کدام از کرت‌های آزمایش به شکل مربع و دارای مساحت چهار مترمربع بودند که در اراضی شیبدار با شیب متوسط 18 – 5/11 درصد احداث گردیدند. نتایج حاصل از 16 مورد بارندگی نشان داد که رواناب حاصل از سطح طبیعی با پوشش شنی، سطح طبیعی دست‌نخورده و سطح پلاستیک با پوشش شنی بترتیب 7 ، 12 و 48 درصد بارندگی می‌باشد. برای تیمارهای مذکور آستانه شروع رواناب بترتیب 4/4، 5/3 و 7/2 میلی‌متر بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بین تیمارها نشان داد که رواناب حاصل از بارش در تیمارهای مختلف در سطح احتمال کمتر از یک درصد تفاوت معنی‌داری با هم دارند که با توجه به مقایسه میانگین‌ها، تیمار سطح پلاستیک با پوشش شنی با تولید 48 درصد رواناب و 7/2 میلیمتر آستانه شروع رواناب به‌عنوان یک گزینه مناسب در استحصال آب باران در این مطالعه معرفی می‌گردد.

Determining Runoff Coefficient for Different Surfaces of Catchment Systems to Harvest Rain Water for a Dryland Region

AbstractThe Global warming and climate change caused changes in rainfall patterns. Instead of snow, rainfalls are as precipitations which are not useful since usually they are lost as runoff or flood. Thus, proper recovery of precipitation especially snow and rain is very important, particularly in arid and semi-arid areas.By establishing rainwater harvesting systems with high runoff coefficients and storage of the runoff we can produce sustainable conditions to meet the water requirement of the plants and forest trees in the dryseasons. For this purpose, three treatment procedures including intact natural surfaces, areas covered with gravel, and use of plastic cover with gravel were selected and repeated thrice. The areas of each constructed experimental plot were 4m2squared shape, and their average slope was 11.5-18%.The results obtained from 16 occasions of rainfall showed that the recovered runoff obtained from natural surfaces with gravel, intact natural surfaces and plastic cover with gravel treatments were 7, 12 and 48 % of the rainfall, respectively.The rainfall thresholds to initiate runoff flows in the treatments were obtainedto be 4.4, 3.5 and 2.7 mm, respectively. The analysis of variance showed that the runoff from treatments were statistically significant at P<0.01. The mean comparison revealed that the highest runoff was produced by plastic surfaces with gravel treatment and this system is suggested as an appropriate option to harvest rainwater as a result of this study.