بررسی توانایی سطوح غیرقابل نفوذ مصنوعی در استحصال آب برف (مطالعه موردی: استان آذربایجان‌شرقی، تبریز)

بارش‌های جوّی از مهم‌ترین منابع در تامین آب برای مصارف مختلف هستند. استفاده بهینه از آن‌ها به‌ویژه از نوع برف و باران در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌تواند نقش به‌سزایی در تامین نیاز آبی در فصل‌های کم‌آبی داشته باشد. می‌توان قبل از برخورد با سطح خاک و آلوده شدن، آن‌ها را جمع‌آوری و ذخیره نمود تا در مواقع کم‌آبی، بخشی از نیاز آبی صنایع و کارخانجات، فضای سبز و آب شرب انسان و دام تامین شود. یکی از روش‌های استحصال آب از نزولات آسمانی از جمله برف و باران غیرقابل نفوذ کردن سطح زمین و به حداکثر رساندن رواناب ناشی از آن‌هاست. سطوح غیرقابل نفوذ می‌توانند مانند سطوح سنگی به‌صورت طبیعی وجود داشته باشند و یا پوشاندن سطح زمین با موادی مانند آسفالت، بتن و ورقه‌های عایق مانند پلاستیک، ژئوممبران و دکاموند به‌طور مصنوعی ایجاد شوند. در این پژوهش دو تیمار با سه تکرار در نظر گرفته شد که شامل سطح آبگیر پوشش ژئوممبران و پوشش پلاستیک با محافظ شنی هر کدام به شکل مربع با مساحت چهار مترمربع بودند و در اراضی با شیب متوسط 36 درصد اجرا شدند. مجموع بارش صورت گرفته بر سطوح مذکور در طول دوره آماربرداری 747 میلی‌متر بود که 430 میلی‌متر آن (52 رخداد) به شکل باران و 317 میلی‌متر آن (26 رخداد) به شکل برف بود. نتایج حاصل از 26 رخداد بارش برف زمستانه در مدت دو سال آماربرداری نشان داد که رواناب حاصل از بارش نرمال در فصل زمستان برای پوشش ژئوممبران و پلاستیک با محافظ شنی به‌ترتیب برابر 89 و 80 درصد بارش بوده است. بنابراین با توجه به بارش نرمال فصل زمستان (65.4 میلی‌متر)، حجم رواناب جمع شده برای پوشش ژئوممبران و پوشش پلاستیک با محافظ شنی به‌ترتیب برابر 58.2 و 52.3 لیتر بر مترمربع در فصل زمستان خواهد بود. درصورتی‌که از آمار کوتاه‌مدت دوره آماربرداری استفاده شود با توجه به بارش سالانه (373.5 میلی‌متر) و فصلی زمستان (158.5 میلی‌متر) حجم رواناب جمع شده در فصل زمستان برای سطوح آبگیر پوشش ژئوممبران و پوشش نایلون با محافظ شنی به‌ترتیب به 141 و 127 لیتر بر مترمربع می‌رسد.

investigating the ability of artificial impermeable surfaces in harvesting snow water (case study: east azarbaijan province, tabriz)

atmospheric precipitation is one of the most important sources providing water for various purposes. their optimal use, especially snow and rain in arid and semi-arid regions, can play a significant role in meeting water needs in low water seasons, which can be collected and stored before they come into contact with the soil surface and become contaminated so that in times of water shortage, to provide the water needs of industries and factories, green spaces and drinking water for humans and animals. one of the methods of harvesting water from precipitation, including snow and rain, is to make the surface of the earth impermeable and maximize the runoff caused by them. impermeable surfaces can exist naturally like stone surfaces or by covering the ground surface with materials such as asphalt, concrete, and insulation sheets such as plastic, geomembrane and decamond can be created artificially. in this research, 2 treatments with 3 repetitions were considered, which included the catchment of geomembrane cover and plastic cover with sand protection, each in a square shape with an area of 4 m2, and were implemented in lands with an average slope of 36%. the total rainfall on the mentioned surfaces during the statistical collection period was 747 mm, of which 430 mm (52 events) was in the form of rain and 317 mm (26 events) was in the form of snow. the results of 26 winter snowfall events during two years of statistics showed that the runoff from normal precipitation in winter for geomembrane and plastic covering with sand protection is equal to 89 and 80% of precipitation, respectively. therefore, according to the normal rainfall of the winter season (65.4 mm), the volume of runoff collected for the geomembrane cover and the plastic cover with sand protection will be 58.2 and 52.3 lit m-2, respectively in the winter season, if from the short-term statistics. the statistical period should be used, according to the annual rainfall (373.5 mm) and the winter season (158.5 mm), the volume of runoff collected in the winter season for the catchment surfaces covered with geomembrane and plastic cover with sand protection reaches to 141 and 127 lit m-2, respectively.