استفاده از تورکینست در تغذیه مادر چاه قنات‌ها (مطالعه موردی حوزه آبخیز مشنق در شمال دریاچه ارومیه)

قنات یکی از ابتکارات ایرانیان جهت مبارزه با کمبود آب و تامین آب کشاورزی خصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد. خشکسالی‌های چند سال اخیر در کشور باعث خشک شدن آب در بسیاری از قنات‌ها شده است. در این رهگذر روش‌های تغذیه مصنوعی آب و احداث سامانه‌های سطوح ‌آبگیر باران اقدامی موثر در حفظ قنات‌های موجود و افزایش آبدهی آن‌ها خواهد بود. از سامانه‌های مناسب جهت تغذیه مادرچاه قنات‌ها به خصوص در داخل مسیل‌ها می‌توان به تورکینست اشاره نمود که با توجه به نگهداری رواناب زیاد پس از هر بارش، می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر افزایش آبدهی قنات ها در مناطق مختلف داشته باشد. در این تحقیق سعی بر آن است به کاربرد، ابعاد و محل مناسب این سامانه پرداخته شود. سدهای تورکینست می‌تواند در کنار و یا نزدیک رودخانه ساخته شود تا آب از رودخانه به این سامانه هدایت شود. از نظر منابع آب زیرزمینی در زیرحوضه مشنق واقع در شمال دریاچه ارومیه حدود 40 حلقه چاه عمیق، 4 رشته قنات فعال بوده، در کل مجموع 5 میلیون متر مکعب آب را از سفره‌های آب زیرزمینی تخلیه می‌کنند. برای احداث دو مورد تورکینست با هدف تغذیه مادر چاه قنات کت‌کهریزی در کنار رودخانه مشنق در شمال دریاچه ارومیه عملیات خاکبرداری و خاکریزی با ابعاد قطر بزرگ 60 متر و قطر کوچک 50 متر در کف، به ارتفاع 3 متر با شیب 1:3 انجام گردید؛ گنجایش مفید تورکینست‌ها بین 27000 تا 30000 متر مکعب برآورد شد. در صورت رعایت اصول فنی در احداث این سازه با هدف تغذیه مصنوعی در داخل مسیل‌ها و آبرفت‌های درشت دانه با کمینه تخلخل 35%، بیش از 10000 متر مکعب آب در هر آبگیری به سطح ایستابی آب‌ زیرزمینی در مادرچاه قنات تغذیه خواهد شد.

Using turkey nest dams to recharge the main well in kariz

Excessive use of groundwater, especially in agriculture, has led to a drop in aquifer water levels, and along with droughts, has dealt irreparable losses such as drying of karizes, springs, wells and land subsidence. One of the traditional ways of protecting these resources is the use of rainwater catchment systems as an Iranian technique for storage of precipitation. Among water extraction systems, turkey nest dams can be introduced to recharge groundwater aquifers, enable permanent utilization, and prevent drying of springs and karizes. The benefits of using turkey nest dams are the large volume of these reservoirs and reduction of water costs. Turkey nest dams reduce drilling depth and increase capacity. In this research, we consider the application, dimensions, and location of this system. Turkey nest dams can be built near a river. In the Meshnagh sub-basin of Lake Urmia, about 40 deep wells and 4 active karizes discharge nearly 5 Mm3 of water from groundwater aquifers. In order to construct two turkey nest dams with the aim of recharging the wells of the Katkahriz kariz, excavation and earthwork operations were carried out along the Meshnag River in the north of Lake Urmia. The dams had a large diameter of 60 m, a small diameter of 50m, and a height of 3m with a 1:3 slope. The effective capacity of the dams was estimated at 27,000 m3. If technical principles are observed, a dam of this size on soil with coarse grains and alluvial sediments with a minimum porosity of 35% will supply more than 10,000 m3 of water into the main well of the kariz.