رویکرد جمع آوری آب باران به‌منظور مقابله با پدیده خشکیدگی جنگل‌های زاگرس

جنگل های بلوط زاگرس علی رغم نقش حیاتی در پایداری کشاورزی، محیط زیست و معیشت، با تخریب انسانی و پدیده خشکیدگی ناشی از تغییرات اقلیمی مواجه هستند. هدف از اجرای این تحقیق استحصال آب باران و ذخیره آن در خاک به منظور مقابله با پدیده خشکیدگی جنگل های زاگرس بود که بخشی از جنگل های جنوب شرقی استان کرمانشاه در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی انجام یافت. تیمارهای مورد آزمایش شامل بانکت+قرق، قرق، بانکت بدون قرق و شاهد با سه تکرار بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که اعمال تیمار بانکت توام با قرق در مقایسه با تیمار شاهد موجب کاهش معنی دار نرخ خشکیدگی و نیز احیاء درختان دچار خشکیدگی به تعداد 57 پایه درختی در هکتار شد. میزان افزایش کربن آلی خاک که در سال اول با هم تفاوت معنی داری نداشتند، در سال سوم به ترتیب برای تیمارهای بانکت+قرق، قرق، بانکت بدون قرق و شاهد به ترتیب 3.25، 2.90، 2.05 و 1.90 درصد رسید که در دو تیمار اول بطور معنی داری افزایش یافت (0.05 p<). به همین نسبت کاهش جرم مخصوص ظاهری خاک بجز تیمار شاهد، در بقیه تیمارها کاهش معنی دار یافت، بطوریکه در تیمار بانکت+قرق از 1.460 به 1.310 گرم بر سانتی مترمکعب کاهش یافت. رطوبت خاک نیز در تیمار بانکت و قرق از 16.53 به 19.17 درصد افزایش یافت. نهایتاً دو تیمار بانکت+قرق و قرق به دلیل بهبود سه شاخص کلیدی خاک یعنی کربن آلی، وزن مخصوص ظاهری و ذخیره رطوبت، موجب کاهش قابل توجه شدت پدیده خشکیدگی درختان جنگلی و حتی تجدید حیات مجدد برخی پایه های خشکیده گردید. بنابراین، احداث بانکت توام با قرق به‌عنوان گزینه مناسب و کوتاه مدت افزایش رطوبت موثر در کاهش پدیده خشکیدگی و سازگار با جنگل های زاگرس پیشنهاد شد.

The effect of rainwater harvesting approach to combat drought in the Zagros forests, Iran

Despite their vital role in the sustainability of agriculture, the environment, and human life, the Zagros oak forests are facing severe anthropogenic deforestation and climate change. The purpose of this study was to harvest rainwater and store it in the soil to deal with drought in the Zagros forests, which is part of the forests of Southeastern Kermanshah province. The experiment was conducted as a randomized complete block design with four treatments including crescentshaped bound with preservation (CSB+P), preservation treatment (PT), crescentshaped bound without preservation (CSBP), and control treatment (CT). The results showed that CSB+P treatment attributed to the regrowing of some dried trees (19 tree ha1) and the reduction in dieback rate (36.7 tree ha1), and in total 55.7 ha1 trees in the Zagros forests. Therefore, both the reduction of dieback rate and regrowing of dried trees are two main positive effects demonstrated by the CSB+P treatment. There is no effect of PT treatment on the regrowing trees, while it contributes to the reduction of dieback severity (37.7 tree ha1). Finally, the CSBP treatment has the lowest effect among other treatments on dieback reduction (6 tree ha1). The results also showed that after three years, the soil organic carbon (SOC) in the CSB+P, PT, CSPP, and CT treatments were 3.25, 2.90, 2.05, and 1.90 %, respectively. In addition, the SOC increased significantly in the CSB+P and PT treatments (P <0.05). CSB+P significantly reduced bulk density (BD) from 1.46 (1st year) to 1.31 (3rd year) enhancing soil moisture content from 16.53 to 19.17%. The CSB+P and PT are significantly improved the SOC, BD, and soil moisture content. It was concluded that forest soil should be protected and in our experience, rainwater harvesting through microcatchment was the simple and effective shortterm technique for increasing soil moisture and consequently combating forest drought in the Zagros regions of Iran.