مطالعه تاثیر سامانه‌های سطوح آبگیر باران بر ویژگی‌های پوشش گیاهی مناطق خشک (مطالعه موردی منطقه تاسوکی سیستان)

استفاده بی رویه از منابع آب و خاک به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک سبب افزایش فرسایش خاک و به دنبال آن وقوع سیلاب های مخرب و بروز گرد و غبار و تشدید پدیده بیابان زایی می گردد. بنابراین برای جلوگیری از معضلات زیست محیطی این نواحی، نیاز به مدیریت کارآمد منابع آب و خاک آنها می باشد. سامانه های سطوح آبگیر باران یکی از نقاط قوت مناطق خشک و بیابانی است که استعدادهای بالایی برای توسعه این نواحی دارد. این پژوهش عملکرد تاثیر سامانه های سطوح آبگیر باران بر ویژگی‌های پوشش گیاهی منطقه تاسوکی سیستان را مورد بررسی قرار داد. برای اجرای این تحقیق مساحت سطح آبگیر باران به عنوان محدوده مطالعاتی و همچنین جوار آن نیز به عنوان تیمار شاهد انتخاب شد. با توجه به پراکنش گونه‌های گیاهی موجود در محدوده سطوح آبگیر باران، اندازه پلات‌ها به گونه ای انتخاب گردید که با توجه به مساحت محدوده، علاوه بر گونه های درختچه‌ای، دقت لازم برای ارزیابی پوشش بوته‌ای را نیز دارا باشد. بر این اساس، دو ترانسکت خطی هر یک به طول 250 متر در هر واحد پژوهشی گذاشته و در هر50 متر پلات 3 ×3 متری مشخص و داخل آنها نیز پلات 1 ×1 متری انداخته و ویژگی های درصد تاج پوشش، مقدار تولید علوفه، درصد لاشبرگ، تعداد پایه و سطح خاک لخت اندازه گیری شد. علوفه با دست برداشت و بعد از خشک شدن با ترازوی دیجیتال با دقت 0.01 گرم وزن شد. یافته‌ها با استفاده از نرم افزار آماری spss تحلیل شد. نتایج نشان داد که گونه های گیاهی alhagi camelorum، aeluropus littoralis، tamarix stricta، haloxylon aphylum، hammada salicornica در این محدوده رویش نموده اند ولی در منطقه شاهد فقط گونه hammada salicornica پراکنش دارد. تجزیه تحلیل آماری نشان داد که مقایسه میانگین یافته های تمام ویژگی های دو تیمار شاهد و سطوح آبگیر باران در سطح یک درصد اختلاف معنی داری با هم داشتند که این وضعیت نشان دهنده عملکرد مناسب این سامانه در بهبود پوشش گیاهی و بهبود اثرات زیست محیطی این محدوده می باشد.

Investigating the effect of rainwater catchment systems on the vegetation characteristics of arid areas (Case study: Tasuki region of Sistan)

Excessive use of water and soil resources, especially in arid and semiarid regions, increases soil erosion, destructive storms, the occurrence of dust, and desertification. Therefore, to prevent environmental problems in these areas, it is necessary to efficiently manage water and soil resources in arid and semiarid regions. Rainwater catchment systems are one of the management and operational methods, which can be used in arid and semiarid areas. This study investigates the effect of rainwater catchment systems on vegetation characteristics of the Tasuki region of Sistan. In this research, the ​​rainwater catchment area was selected as the study area, and the adjacent area was selected as the control treatment. Due to the distribution of plant species in the ​​rainwater catchment area, the size of the plots was selected in a way to have more accuracy for plant cover and shrub species evaluation. For this purpose, two linear transects each with a length of 250 meters was placed in each research unit, then every 50 meters, a 3 × 3meter plot was arranged, and a 1 × 1meter plot was placed inside them to measure the canopy percentage, forage production amount, litter percentage, number of rootstocks and bare soil surface. Forage was harvested by hand and after drying, was weighed with a digital scale with an accuracy of 0.01 g. The outcomes were analyzed using SPSS statistical software. The results showed that Alhagi camelorum, Aeluropus littoralis, Tamarix stricta, Haloxylon aphylum, Hammada salicornica species have grown in the study area, but only Hammada salicornica distributed in the control area. Statistical analysis showed that all the characteristics of the control treatment and rainwater catchment area were significantly different at the one percent significance level, which indicates the proper performance of this system in improving vegetation cover of the area.