نگرشی بر عناصر هویت‌بخش باغستان سنتی شهر قزوین از منظر میراث کشاورزی

باغستان‌ سنتی شهر قزوین نشانه‌ای از تعامل مردم با محیط طبیعی خود در طول تاریخ و تبدیل موانع زیستی ازجمله سرما یا گرمای شدید و سیل، به فرصت های ارزشمند برای شکل‌گیری حلقه باغ‌های کشاورزی به دور شهر و کشت و کار به روش بومی است. باغستان‌ سنتی قزوین که عمر آن را تا 1400 سال می‌دانند یکی از نمونه‌های بهره‌گیری بهینه از طبیعت است. احداث باغستان‌ سنتی پیرامون شهر قزوین نشان می‌دهد که انسان آن روز روش زندگی مسالمت‌آمیز با طبیعت را بیش از هر زمان دیگر به‌خوبی می‌دانسته و توسعه پایدار را هرچند با روندی کند دنبال نموده است. تحقیق حاضر بر آن است تا عناصر هویت‌بخش میراث باغستان سنتی را مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش در شناخت عناصر هویت‌بخش مبتنی بر فرآیند تفسیری تاریخی بوده و بر این اساس عناصر کالبدی و عرفی در مجموعه باغستان مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در وضعیت حاضر بهره‌برداری از باغستان سنتی بخش عمده‌ای از عناصر هویت‌بخش از بین رفته و یا در وضعیت کنونی با پیشرفت تکنولوژی؛ ناکارآمد جلوه می‌نماید. لیکن نکته حائز اهمیت آن است که عرف‌ها و سنت‌های ایجاد شده در مجموعه باغستان‌ها می‌تواند به‌عنوان الگوی موفقی به‌منظور کاهش منازعات اجتماعی و الگوی فعالیت مشارکتی مورد استفاده قرار گیرد. به عبارتی مزیت باغستان‌ سنتی نه تنها با عملکرد اصلی باغ (به‌عنوان منشا تولیدات باغی)، بلکه به‌عنوان محیط کار و فعالیت‌های مشارکتی و روش کم‌هزینه مدیریت سیلاب و نحوه مدیریت یکپارچه منابع آب و خاک می تواند دلیل محکمی برای حفاظت باغستان در دوران معاصر باشد.

An Overview of Identity Elements in traditional gardens of Qazvin from the Agricultural heritage Viewpoint

The traditional gardens of Qazvin are the sign of peoplechr('39')s interaction with their natural environment throughout history and the transformation of biological barriers, such as extreme cold or heat and flood, into valuable opportunities to form agricultural gardens around the city and indigenous farming. The traditional garden of Qazvin, which is known to be up to 1400 years old, is one of the examples of optimal use of nature. The construction of traditional gardens around the city of Qazvin shows that human beings have used a more peaceful way of life with nature than ever and have pursued sustainable development, although at a slow pace. The present study aims to examine the identifying elements of the traditional garden heritage. The research method in identifying the elements is based on the historicalinterpretive process and based on this, physical and customary elements in the gardens have been analysed. The results show that in the current condition, the use of traditional gardens has lost most of the identifying elements, or in the current situation with the advancement of technology; it looks inefficient. However, the important point is that the customs and traditions created in the gardens can be used as a successful model to reduce social conflicts and patterns of participatory activity in watersheds. In other words, the advantages of traditional gardens not only with the main function of the garden (as a source of garden production) but also as a work environment and participatory activities and lowcost method of flood management and integrated management of water and soil resources can be the main reasons for contemporary garden protection.