ارائه رابطه نوین برآورد ضریب تشت تبخیر روزانه با استفاده از برنامه‌ریزی بیان ژن و مقایسه آن با روش‌های تجربی جهت محاسبه تبخیر- تعرق گیاه مرجع (مطالعه موردی: دشت بیرجند)

تعیین دقیق مقدار آبی که برای تبخیر تعرق گیاهان مصرف می شود، از مهمترین پارامترهای مدیریت آب در مزرعه می باشد. در شرایط عدم دسترسی به داده های لایسیمتری می توان از روش فائو پنمن مانتیث (fpm) به عنوان روش استاندارد، برای ارزیابی روش های ساده برآورد تبخیر تعرق مرجع (eto)، استفاده کرد. در این تحقیق، از داده های 18 ساله (13951377) هواشناسی بیرجند، جهت معرفی بهترین روش از بین چهار روش تجربی برآورد eto بر پایه ضریب تشت شامل روش کونیکا، آلن و پروت، اشنایدر و اورنگ استفاده گردید و نتایج این روش ها با روش استاندارد fpm مورد مقایسه قرار گرفت. در نهایت به کمک بهترین روش تجربی قابل استفاده در منطقه مورد مطالعه و پارامترهای آن، هدف اصلی این تحقیق که بررسی توانایی مدل برنامه ریزی بیان ژن در پیش بینی ضریب روزانه تشت تبخیر بر اساس داده های هواشناسی و ارائه رابطه جدید در این راستا بود، انجام شد. در این تحقیق برای انتخاب بهترین رابطه جهت تعیین این ضریب از فراسنجه های آماری ضریب تبیین، مجذور میانگین مربعات خطا و میانگین مطلق خطا و درصد خطا استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد برای محاسبه ضریب تشت به صورت روزانه بهتر است از رابطه نوین ارائه شده توسط مدل بیان ژن با ضریب تبیین 0.77 و میانگین مربعات خطای0.021 میلی متر بر روز، در شرایط اقلیمی بیرجند استفاده نمود.

Presenting a new equation for estimation of daily coefficient of evaporation pan using Gene Expression Programming and comparing it with experimental methods (Case Study: Birjand Plain)

One of the most important componenets of water management in farms is estimating crops rsquo; exact amount of evapotranspiration (water need). The FAOPenmanMontheis (FPM) method is a standard method to evaluate other techniques which are used for easy calculation of potential evapotranspiration, when lysimeter datasheets are not available. This study was carried out based on 18 years rsquo; climatic data of Birjand (19982016), to determine the best experimental method based on coefficient of evaporation pan amongst methods proposed by Cuenica, Allen and Pruitt, Snyder and Orang. Then, the results were compared with the FPM method. The best method was used to assess the capabilities of gene expression method for prediction of daily coefficient of evaporation pan, which was the major goal of this study. The best equation for calculation of daily coefficient of evaporation pan was determined using these statistical factors: coefficient of determination, root mean squared error, mean absolute error, and percent error. The results showed that in Birjand rsquo;s climatic conditions, it is best to use the equation of generated by the gene expression method with a coefficient of determination of 0.77 and mean squared error of 0.021 millimeter per day.