مطالعه‌های تجربی (مداخله‌ای) در پژوهش‌ها و خدمات دامپزشکی

مطالعه‌های مداخله‌ای (تجربی) به‌ویژه در سطح آزمایشگاهی، بخش عمده‌ای از پایان‌نامه‌های انجام شده در دانشکده‌های دامپزشکی کشور را تشکیل می‌دهند. اهمیت این طرح مطالعاتی در پژوهش‌های کاربردی و توسعه‌ای، ضرورت آشنایی دانشجویان و پژوهشگران با این طرح را بیش از پیش روشن می‌سازد. در این مقاله ابتدا تاریخچه‌ی مختصری در مورد این نوع مطالعه آمده است. سپس با معرفی انواع این مطالعه‌ها (آزمایشگاهی و تجربی، کارآزمایی بالینی، کارآزمایی میدانی یا در عرصه،کارآزمایی اجتماعی و مطالعه شبه‌تجربی)، مرحله‌های مختلف این طرح (کارآزمایی برای فارماکولوژی و تعیین سمیت، کارآزمایی اولیه برای تعیین اثرات بالقوه درمانی و ایمنی دارو، مرحله ارزیابی بالینی، ارزیابی پس از بازاریابی) و کاربردها به‌انواع روش‌های اجرای آن (طرح‌های موازی، متقاطع، متوالی و فاکتوریل) پرداخته شده است. تعداد نمونه‌ی مورد نیاز برای اجرای مطالعه، ملاک‌های ورود دام‌های مورد مطالعه و ملاک‌های خروج آن‌ها از طرح، چگونگی کورسازی و رضایت آگاهانه (ملاحظه‌های اخلاقی) در این مقاله بیان شده است. با توجه به اهمیت کارآزمایی‌های بالینی به‌ویژه از نظر لزوم رعایت اخلاق در پژوهش، به ضرورت ثبت این نوع مطالعه پس از تدوین پروپوزال و پیش از اجرا نیز اشاره شده است. در این مقاله به نمونه‌های متعددی از مطالعه‌های مداخله‌ای منتشر شده در ایران و جهان ارجاع داده شده تا دانشجویان و پژوهشگران بتوانند از این طرح‌ها به‌عنوان الگوی اجرایی استفاده کرده و بیش‌تر با مطالعه‌های مداخله‌ای آشنا شوند. انتظار می‌رود خواننده با یادگیری مطالب ارائه شده بتواند با شناختی مناسب، مقاله‌ها و گزارش‌های چاپ شده در متون علمی را به‌صورت نقادانه مطالعه نموده و بتواند در اجرای یک مطالعه تجربی، ایفای نقش موثری داشته باشد.

interventional (experimental) studies in veterinary research & practice

interventional studies , especially in laboratory experimental researches , constitute a significant portion of the theses conducted in veterinary faculties across the country . the importance of these study designs in applied research and development underscores the necessity for students and researchers to be familiar with this design . this article begins with a brief history of this type of study . it then proceeds to introduce various types ( laboratory , clinical trials , field trials , social trials , quasi-experimental studies ) , the different phases of this design ( pharmacological and toxicity testing , initial testing for potential therapeutic and safety effects , clinical evaluation stage , post-marketing evaluation ) , and its various methods (parallel design , crossover design , sequential design , factorial design ) . this article also discusses the required sample size for conducting a study , criteria for entry and exit of study participants or animals , blinding and medical ethics . given the importance of clinical trials , especially in terms of ethical considerations in research , the registration of this type of study after proposal development is also mentioned . this article refers to some examples of interventional studies published in iran and worldwide so that students and researchers can use these designs as models . it is expected that the reader could critically read these type of articles and reports , published in scientific texts and play an effective role in conducting an experimental ( interventional ) study .