اثر ارتفاع و مراحل مختلف فنولوژیکی بر خصوصیات فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی .ferulago angulate (schlecht.) boiss از ارتفاعات دنا

گیاه چویل متعلق به تیره چتریان و با نام علمی .(schlecht.) boiss.ferulago angulata شناخته می شود. با توجه به وﺟﻮد ﻣﻮﻧﻮﺗﺮپن‌های ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑنی ﻣﺜﻞ آﻟﻔﺎﭘﻴﻨﻦ و ﺑﺘﺎﭘﻴﻨﻦ، این گیاه در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻋﻄﺮﺳﺎزی و داروسازی کاربرد وسیعی دارد. به‌منظور ازریابی و مقایسه کمیت و کیفیت مواد موثره فیتوشیمیایی اسانس، گیاه مورد نظر از ارتفاعات مختلف (2500، 3000 و 3500 متر) و مراحل فنولوژیکی مختلف رویشی، گلدهی و بذردهی جمع‌آوری گردید. مواد متشکله اسانس گیاه با استفاده از روش تقطیر با آب استخراج و توسط دستگاه گاز گروماتوگرافی و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی مورد آنالیز قرار گرفتند. برای اندازه‌گیری فعالیت آنتی اکسیدانی کل از روش dpph و اسپکتروفتومتر در طول موج 570 نانومتر استفاده گردید. نتایج آنالیز اسانس نشان داد با افزایش ارتفاع به ویژه در مرحله تشکیل میوه، گیاه از بیشترین میزان استراگول و کیفیت برخوردار بود و به‌ترتیب مواد موثره استراگول (43/33 درصد)، توجن (19/21 درصد)، سیس– بتا– اوسیمن (91/15 درصد)، ترپینن–4–ال (49/14 درصد) و بتاپینن (67/12 درصد)، بالاترین میزان مواد اسانس را تشکیل دادند. میزان استراگول در مراحل مختلف رشدی و ارتفاعات مختلف در محدوده 4/330 درصد بدست آمد. ترکیب توجن فقط در گیاهان جمع آوری شده در ارتفاع 2500 متری یافت شد و در محدوده 19/2167/2 درصد مشاهده گردید. درصد سیسبتا اوسیمن در گیاهان جمع آوری شده در مراحل رشدی مختلف و از ارتفاعات متفاوت در محدوده بین 91/15–92/2 درصد مشاهده گردید. نتایج نشان داد که فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه در ارتفاع 2500 متری و مرحله گلدهی دارای بیشترین عملکرد آنتی‌اکسیدان می باشد. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی در مرحله گلدهی و در ارتفاع 3000 متری بدست آمد. می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که حداکثر فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه چویل در مرحله گلدهی و در ارتفاع 3000 متری مشاهده گردید.

Effect of altitude and different phonological stages on essential composition and antioxidant activity of Ferula angulata (Schlecht.) Boiss from Dena altitudes

Ferula angulata (Schltdl.) Boiss. is  belongs to Apiaceae family, due to presence of  major monoterpenes such as αpinene and βpinene are widely used in perfume and pharmacological industries. In order to evaluation of essential oil variation of plant, the samples were collected in different stages (vegetative, flowering and seeding) from 2500, 3000 and 3500 m above sea level. The essential oils were extracted with water distillation method and were analyzed by using GC and GC/MS and the antioxidant activity was determined by DPPH method. Results were showed that in high altitude at fruit set stage, the content of estragole (33.43%), thujone (21.19%), cisβOcimene (15.91%) terpinen4ol (14.49 %) and βpinene (12.69%) were increased. The amount of estragole at various growing stage and at 2500 m altitude was 0 33.4 %. Thujone was found only at 2500 m altitude (2.6721.19%). cisβocimene at various growing stage and at different altitudes were found (2.9215.91%). Result demonstrated that the plant had the highest antioxidant activity in 2500 3000m altitude, especially in flowering stage. It can be concluded that the highest essential oil in Ferulago angulata obtained at flowering stage in high level of altitude.