بهینه سازی استخراج اینولین از ریشه ی گیاه دارویی (cynara scolymus l.) با استفاده از روش سطح پاسخ (rsm)

اینولین ترکیبی فیبری و غیر قابل هضم یا با قابلیت هضم اندک می­باشد که در گیاهان مختلف یافت می­شود و مقدار آن از یک درصد در موز تا بیش از 15 درصد در ریشه­ ­کاسنی متغیراست. از آنجایی که گیاه کنگرفرنگی یکی از منابع مهم اینولین محسوب می­شود، در این تحقیق استخراج اینولین از ریشه­ گیاه دارویی کنگرفرنگی و بهینه­سازی شرایط استخراج جهت رسیدن به بالاترین میزان راندمان استخراج بوده است. ریشه­های گیاه در شهریور ماه 1394، از مزرعه­ تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان جمع‌آوری و استخراج اینولین از ریشه با استفاده از حلال آب گرم و روش سطح پاسخ (rsm) و طرح مرکب مرکزی (ccd) به انجام رسید. روش سطح پاسخ در مقایسه با روش‌های پرحجم مانند فاکتوریل کامل، ارجحیت دارد. در این تکنیک جهت بهینه­سازی فرآیند استخراج اینولین، سه متغیر زمان استخراج (min 65 و50، 35)، دمای استخراج (95 و 75، 55 درجه سانتی‌گراد) و نسبت آب به ریشه (1:9 و 1:6، 1:3) به‌عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند و تاثیر آنها برراندمان استخراج اینولین مورد بررسی قرار گرفت. سپس مدل­های خطی، اثر متقابل و درجه­ دوم بر راندمان استخراج اینولین مورد ارزیابی قرار گرفتند، همچنین آزمون ضعف برازش (lack of fit)، ضریب تبیین کلی (2r) و ضریب تبیین کلی تنظیم شده (r2adjusted) به‌منظور بررسی شایستگی مدل محاسبه شدند. بررسی آزمون lack of fit و نیز مقادیرr2 و r2adjusted، مناسب بودن مدل درجه­ دوم را نشان داد، که این مدل جهت یافتن بهترین شرایط فرایند با بیشترین بازده‌ استخراج مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد، بالاترین میزان راندمان استخراج اینولین به میزان 01/8 درصد، مربوط به دمای 95 درجه­ی سلسیوس، زمان 67/35 دقیقه و نسبت آب به ریشه (1:9) با میزان مطلوبیت 92 درصد می‌باشد.