بررسی فیتوشیمیایی اسانس در جمعیت‌های مختلف گونه thymus kotschyanus boiss & hohen. در ایران

به منظور بررسی و مقایسه عملکرد ترکیب‌های شیمیایی اسانس گونهboiss. & hohen. thymus kotschyanus تحقیقی در 8 رویشگاه واقع در 4 استان کشور انجام گرفت. سر شاخه‌های گلدار گیاه جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر اسانس‌گیری شد. شناسایی ترکیب‌های اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc-ms) آنالیز گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که عملکرد اسانس از 72/0 تا 6/2 درصد تغییر می‌کند. بیشترین اسانس متعلق به رویشگاه صاحب در استان کردستان و کمترین درصد اسانس در رویشگاه کلیبر-آینالو در استان آذربایجان‌شرقی مشاهده شد. 12 ترکیب غالب شامل پارا-سیمن (92/0-66/7 درصد)، 1،8-سینیول (31/1-05/14 درصد)، گاما- ترپینن (17/0-15/3 درصد)، لینالول (46/0-33/41 درصد)، بورنیول (29/0-63/7 درصد)، آلفا ترپینیول (23/0-72/38 درصد)، ژرانیول (16/0-77/18 درصد)، تیمول (67/0-71/21 درصد)، کارواکرول (8/10-35/69 درصد)، آلفا- ترپینیل استات (91/1-6/9 درصد)، ژرانیل استات (35/0-96/7 درصد) و ای-کاریوفیلن (88/0-63/2 درصد) در اسانس این گونه شناسایی شدند. بالاترین درصد ترکیبها به کارواکرول، لینالول و آلفا-ترپینیول اختصاص داشت. بیشترین درصد کارواکرول در رویشگاه رزقان-قلعه جوشین در استان آذربایجان‌شرقی مشاهده شد. بالاترین درصد لینالول و آلفا ترپینیول در رویشگاه کلیبر-دوقرون به‌دست آمد. در جمعیت‌های رویشگاه‌های استان آذربایجان‌شرقی و استان کردستان درصد ترکیب‌های لینالول و آلفا -ترپینیول افزایش یافته است. ترکیب‌های تیمول و کارواکرول ترکیب‌های غالب اسانس در جمعیت‌های مربوط به رویشگاههای استان لرستان تشکیل می‌دهند. در جمعیت مربوط به استان مازندران نیز ترکیب‌های ژرانیول، آلفا-ترپینیول، تیمول و کارواکرول به میزان تقریبا برابر مشاهده می‌شوند.