بررسی فیتوشیمیایی اسانس بذر گیاه Heracleum pastinasifolium C. Koch در ارتفاعات مختلف ارسباران

جنس heracleum از تیره چتریان دارای بیش از 70 گونه می‌باشد و معروف‌ترین گونه آن h. persicum به نام گلپر و به‌عنوان ادویه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جنس در ایران، آناتولی، ماورای قفقاز و عراق رویش دارد. به‌طور کلی 10 گونه از این جنس در ایران رویش دارد که 4 گونه آن بومی می‌باشد. هدف از این مطالعه بررسی کمی وکیفی اسانس بذر گونه انحصاری(h. pastinasifolium گلپر برگ شقاقلی) در ارتفاعات مختلف است. این گیاه از منطقه ارسباران و از سه ارتفاع 1500 متر 1700 متر و 1900 متری جمع‌آوری گردید و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (gc/ms) استفاده گردید. بازده اسانس در ارتفاع 1500 متری 14/2 درصد، ارتفاع1700 متری 52/2 درصد و در ارتفاع 1900 متری 93/2 درصد گزارش گردید. مهم‌ترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس‌ها در بذر به‌ترتیب در ارتفاعات 1500، 1700 و 1900 متری اکتیل‌استات (octyl acetate) (6/73، 3/75، 6/76 درصد)، هگزیل بوتیرات (8/7، 2/9 و 6/9 درصد) و اکتانول (1/4، 8/4 و 6/5 درصد)بود. براساس نتایج حاصل از بازده اسانس، با افزایش ارتفاع میزان اسانس افزایش یافته است. همچنین میزان ترکیب‌های اصلی اسانس نیز با افزایش ارتفاع افزایش یافته‌اند.