بررسی و مقایسه ترکیب‌های شیمیایی روغن اسانسی دو گونه از جنساسکنبیل (Calligonum L.) منطقه آران و بیدگل

چکیدهدر این تحقیق ترکیب‌های شیمیایی اسانس دو گونه اسکنبیل (c. comosum l`her.) و اسکنبیل کرمانی (c. bungei boiss.) در منطقه آران و بیدگل مورد بررسی قرار گرفته ‌است. این گونه‌‌ها انحصاری نواحی ماسه‌زارهای بیابانی بوده و در اراضی ماسه ای ریگ‌بلند بیابان‌های آران و بیدگل دارای رویشگاه‌های طبیعی می‌باشند. سرشاخه‌های گل‌دار گونه‌‌ها در بهار 1388 جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک و به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل‌شده به طیف‌سنج جرمی (gc/ms) استفاده شد. 27 ترکیب در اسانس گیاه اسکنبیل (c. comosum) شناسایی شد که اجزای اصلی آن، شامل: سیس-3-هگزیل‌ بنزوات (73/13 درصد)، متیل‌جاسمونات (32/12 درصد)، ترانس، ترانس-آلفا-فارنسن (08/8 درصد)، فنیل-‌اتیل ایزوبوتانوات (69/6 درصد) و 5-هیدروکسی-2-دسینوییک اسیدلاکتون (58/5 درصد) بودند. 17 ترکیب‌شیمیایی در اسانس گیاه اسکنبیل کرمانی (c. bungei) شناسایی شد که اجزای عمده آن به‌ترتیب شامل: اتیل اکتادکانوات (31/42 درصد)، ترانس، ترانس-آلفا-فارنسن (19/10 درصد)، لیمونن (79/9 درصد)، پیپریتنون (34/5 درصد) و متیل جاسمونات (16/5 درصد) بودند. مقایسه ترکیب‌های ترپنی موجود در اسانس دو گونه مورد مطالعه نشان داد، درصد مونوترپن‌های دو گونه نسبت به سزکویی‌ترپن‌ها بیشتر بود و بخش اعظم ترکیب‌های فرار اسانس دو گونه، متعلق به کتون‌ها، اسیدها، استرها و الکل‌ها بودند.واژگان کلیدی: آران و بیدگل، آلفا-فارنسن، اسانس، اسکنبیل کرمانی، اسکنبیل، علف هفت‌بند، متیل‌جاسمونات.