بررسی نیازهای اکولوژیکی گونه‌های مختلف آویشن (Thymus L.) در رویشگاه‌های استان کردستان

چکیدهاین تحقیق به‌منظور بررسی ویژگی‌های اکولوژیک و شناسایی گونه‌های جنس آویشن در 6 رویشگاه مرتعی استان کردستان در شهرستان‌های سقز، سنندج، قروه و بیجار به‌مدت 4 سال از 1386 تا 1389 اجرا گردید. برای انجام این تحقیق با استفاده از نقشه‌ها و داده‌های رقومی استان کردستان نقشه رویشگاه‌های آویشن تهیه شد و توپوگرافی رویشگاه (شیب، جهت و ارتفاع از سطح دریا)، ویژگی‌های اکولوژیکی رویشگاه‌ها (اقلیم، دما، تبخیر و بارندگی) مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه سیستم ریشه و خاکشناسی رویشگاه نیز همزمان در مسیر ترانسکت‌های مستقر شده در رویشگاه‌ها انجام و با استفاده از نرم‌افزار pc-order تجزیه و تحلیل شد. نتایج این بررسی نشان داد که در رویشگاه‌های استان کردستان حداقل 8 گونه آویشن شامل گونه‌های thymus kotschyanus،th. fallax ،th. fedtschenkoi ،th. pubescens ،th. daenensis ،th. lancifolius ،th. transcaucasicus و th. eriocalyxرویش دارند و رویشگاه‌های آویشن تقریباً در سراسر استان پراکنده هستند. مساحت رویشگاه‌هایی که در آنها یکی از گونه‌های آویشن دارای غالبیت هستند بالغ بر 293 هزار هکتار است. گونه‌های آویشن بیشترین مساحت رویشگاه‌ها را در دامنه ارتفاعی 2000-1600 متر از سطح دریا، متوسط بارندگی 500-400 میلی‌متر در سال، متوسط درجه حرارت 12-10 درجه سانتی‌گراد و عمدتاً اقلیم‌های مدیترانه‌ای فراسرد و نیمه مرطوب فرا سرد و جهت‌های شیب شمال و شمالغربی را بطور غالب به خود اختصاص داده‌اند. از نظر خاکشناسی کلیه رویشگاه‌ها از نظر اسیدیته خاک دارای حالت قلیایی با ph بین 2/8-07/7 بودند و از نظر قابلیت هدایت الکتریکی خاک (ec) در دامنه 87/0-31/0 دسی زیمنس بر متر (ds/m) قرار داشتند. بافت خاک رویشگاه‌های آویشن جز در رویشگاه بیجار که گونه th. pubescens در خاک نسبتاً سنگین رسی لوم استقرار داشت در سایر رویشگاه‌ها خاک‌های با بافت سبک شنی و شنی لوم بود.واژگان کلیدی: آویشن، اکولوژی، رویشگاه، کردستان، نقشه