مقایسه ترکیب‌های شیمیایی اسانس گیاه Mindium laevigatum (Vent.) Rech. f. & Schiman-Czeika در زمان‌های مختلف رشد در منطقه کاشان

چکیدهجنس گل شکافته(mindium l.) متعلق به تیره گل استکانی (campanulaceae)، دارای گونه‌های بوته‌ای متعددی است که تاکنون بالغ بر 7 گونه از این جنس در جهان و 3 گونه از ایران گزارش شده ‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های رویشی و زایشی گیاه گل شکافته (mindium laevigatum (vent.) rech. f. & schiman-czeika) واقع در دو رویشگاه رهق و شهسواران کاشان مورد بررسی قرار گرفته‌ است. ساقه و میوه‌های رسیده این گیاه در بهار سال 1390 جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شدند و به روش تقطیر و استخراج با بخار همزمان با حلال آلی (sde) اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل‌ شده به طیف‌سنج جرمی (gc/ms) استفاده شد. تعداد 43 ترکیب شیمیایی در اسانس میوه و 34 ترکیب در اسانس ساقه‌های گیاه رویشگاه رهق شناسایی شدند. 42 ترکیب شیمیایی در اسانس میوه و 44 ترکیب در اسانس ساقه‌های گیاه رویشگاه شهسواران شناسایی شد. اجزای اصلی اسانس میوه گیاه در رویشگاه منطقه رهق شامل: هنی‌کوزان (58/9%)، پالمیتیک اسید (41/7%)، پی-وینیل گواییکول (97/4%) و دی هیدرو‌کارویول (47/4%) بودند. اجزای اصلی اسانس ساقه گیاه در رویشگاه منطقه رهق شامل: پالمیتیک اسید (93/30%)، لینولییک اسید (32/10%)، میرستیک اسید (97/5%) و پلارگونیک اسید (25/4%) بودند. ترکیب‌های عمده اسانس میوه گیاه رویشگاه منطقه شهسواران شامل: لینولییک اسید (63/18%)، پالمیتیک اسید (13/14%)، هنی‌کوزان (47/7%) و نونادکان (52/3%) بودند. اجزای اصلی اسانس ساقه گیاه رویشگاه منطقه شهسواران شامل: پالمیتیک اسید (67/33%)، لینولییک اسید (56/6%)، اتیل پالمتات (32/5%) و اوژنول (14/3%) بودند. بیشترین اجزا تشکیل‌دهنده اسانس اندام‌های رویشی و زایشی گیاه گل‌شکافته موجود در دو رویشگاه، ترکیب‌های مومی و سنگین بودند. واژگان کلیدی: اسانس، پالمیتیک اسید، ترکیب‌های شیمیایی، گل استکانی، گل شکافته.