بررسی تاثیر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ‎های گیاه دارویی cuminum cyminum l. در شرایط آب و هوایی استان کرمان

زیره سبز cuminum cyminum l.)) از مهم ترین گیاهان دارویی، با داشتن دوره رشد کوتاه و نیاز آبی پایین، مناسب کشت در مناطق خشک و نیمه خشک ایران می باشد. خشکی یکی ازمهم ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع ترین تنش محیطی است. در مورد گیاهان دارویی، خشکی ممکن است اثر محسوسی بر عملکرد و میزان مواد موثره برجای گذارد. به منظور بررسی تحمل به خشکی اکوتیپ های زراعی زیره سبز، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان در سال زراعی 1400- 1399 اجرا شد. در این مطالعه اثر تنش خشکی در سه سطح (آبیاری نرمال، قطع آبیاری بعد از 50 درصد گل دهی مزرعه، قطع آبیاری بعد از 100 درصد گل دهی مزرعه) بر روی پنج اکوتیپ زیره سبز (ماهان، کوهبنان، خوسف، کاشمر، سبزوار) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد اثر اکوتیپ و تنش به صورت جداگانه و توام بر کلیه صفات مورد بررسی از جمله ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد چترک در چتر، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت، تعداد شاخه های فرعی، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن کاه و کلش و درصد اسانس دانه در سطح پنج درصد معنی دار بود . بیش ترین عملکرد دانه و درصد اسانس در اکوتیپ خوسف به ترتیب در شرایط بدون تنش و قطع آبیاری بعد از 50 درصد گل دهی مزرعه حاصل شد. نتایج رگرسیون در هر سه شرایط آبیاری نشان داد که تعداد چتر، چترک و تعداد دانه در بوته می توانند منجر به حصول بیش ترین عملکرد گشته و مهم ترین عوامل در تعیین عملکرد دانه می باشند.

investigation of the effect of drought stress on yield and yield components ofcuminum cyminum l. ecotypes in climatic conditions of kerman province

cumin (cuminum cyminum l.) is one of the most important medicinal plants, with a short growth period and low water requirement, suitable for cultivation in arid and semi-arid regions of iran. drought is one of the most important factors limiting plant growth worldwide and the most common environmental stress. in the case of medicinal plants, drought may have a noticeable effect on the yield and amount of active ingredients. in order to investigate the drought tolerance of cumin crop ecotypes, a split-plot experiment was conducted in the form of a randomized complete block design with three replications at the agriculture and natural resources research and education center in the crop year 2019-1400. in this study, the effect of drought stress at three levels (normal irrigation, interruption of irrigation after 50% flowering of the field, and interruption of irrigation after 100% flowering of the field) on five cumin ecotypes (mahan, kohbanan, khosuf, kashmer, sabzevar) was investigated. the results of the analysis showed the effect of ecotype and stress separately and together on all investigated traits such as plant height, number of umbels per plant, umbrella number per umbrella, seeds number per plant, harvest index, number of secondary branches, seed yield, biological yield, straw weight and stubble and the percentage of seed essential oil were significant at the five percent level. the highest seed yield and percentage of essential oil in the khosuf ecotype were obtained under stress-free conditions and irrigation interruption after 50% flowering of the field, respectively. the regression results in all three irrigation conditions showed that the number of umbels, umbrellas and the number of seeds per plant can lead to the highest yield and are the most important factors in determining seed yield.