مقایسه محتوای ترکیب ضد میگرنِ پارتنولید در نمونه‌های طبیعی و گیاهچه‌های کشت بافتی برخی از جمعیت‌های گیاه دارویی tanacetum parthenium l. در استان‌های مختلف

سسکویی ترپن لاکتون پارتنولید در گیاه بابونه کبیر (tanacetum parthenium l.) به عنوان مهمترین ماده موثره دارویی با اثرات ضدسرطانی، ضدالتهابی، ضد اسپاسم و بویژه ضد میگرن شناخته شده است. در این مطالعه محتوای پارتنولید در سرشاخه‌های گلدار برخی از جمعیت های طبیعی گیاه t. parthenium l. از رویشگاه های مختلف در استان های گیلان (ماسوله)، مازندران (چالوس)، قم (وِشنو) و تهران (آهار) که در مرحله گلدهی کامل جمع‌آوری شده بودند با گیاهچه های گل انگیزی شده آن‌ها در شرایط درون شیشه‌ای مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفته است. گیاهچه های درون شیشه‌ای با کشت بذر جمعیت‌های مورد مطالعه بر روی محیط کشت موراشیگ و اسکوگ حاوی 100 میلی گرم بر لیتر کازئین هیدرولیز شده، 2 میلی‌گرم در لیتر سالیسیلیک اسید و 5 میلی‌گرم در لیتر بنزیل‌آمینو‌پورین تولید و گل انگیزی در آنها انجام شد. محتوای پارتنولید سرشاخه های گلدار همه نمونه ها با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارکرد بالا اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که اثر جمعیت و شرایط کشت و همچنین اثر متقابل آن‌ها در سطح احتمال یک درصد بر محتوای پارتنولید معنی‌دار می باشد. محتوای این ترکیب در جمعیت‌های وحشی از 0.007 ± 0.13 تا 0.113 ± 1.03 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک و در گیاهچه های کشت بافتی از 0.011 ± 0.23 تا 0.148 ± 1.21 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک متغیر بود. بیشترین و کمترین محتوای پارتنولید به ترتیب در جمعیت های قم (وشنو) و گیلان (ماسوله) مشاهده شد. محتوای پارتنولید برای تمامی جمعیت‌ها در نمونه‌های کشت بافتی بیشتر از نمونه‌های طبیعی بود. یافته های این تحقیق می تواند برای تولید تجاری ترکیب دارویی پارتنولید در شرایط کنترل شده مورد توجه و بهره برداری قرار گیرد.

Comparison content of parthenolide as an anti-migraine in Natural samples and tissue culture seedlings of some populations of Tanacetum parthenium L.

Sesquiterpene lactone parthenolide in Tanacetum parthenium L. is known as the most important medicinal substance with anticancer, antiinflammatory, antispasm and especially antimigraine effects. In this study, the content of parthenolide in the flowering branches of some natural populations of T. parthenium L. from different habitats in Gilan (Masoleh), Mazandaran (Chalos), Qom (Vishnu) and Tehran (Ahar) provinces were collected at the full flowering stage and compared with their flowered seedlings under in vitro conditions. In vitro seedlings were seeded and cultured on Murashige and Skoog medium enriched with hydrolyzed casein (100 mg/l), salicylic acid (2 mg/l) and benzylaminopurine (5 mg/l). The parthenolide content of flowering branches of all samples was measured using high performance liquid chromatography (HPLC). The results of variance analysis of the data showed that the effect of population and cultivation conditions as well as their interaction at the probability level of 1% on parthenolide content was significant. The parthenolide content in selfgrown populations ranged from 0.13±0.007 to 1.03±0.113 mg/g dry weight and in tissue culture seedlings from 0.23±0.011 to 1.21±0.148 mg/g dry weight was variable. The highest and lowest parthenolide content was observed in Qom (Vashno) and Gilan (Masuleh) populations, respectively. Parthenolide content for all populations was higher in tissue culture samples than in natural samples. The findings of this study can be considered and exploited for the commercial production of parthenolide pharmaceutical composition under controlled conditions.