بررسی اثر نانو ذرات کیتوزان و کیتوزان بر برخی صفات فیزیولوژیک و فیتوشیمیایی گیاه دارویی سیاه دانه nigella sativa l.

سیاه دانه (nigella sativa l.) ازخانواده آلاله، یکی از بهترین منابع آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی به شمار می‌رود. با توجه به تاثیر مثبت کیتوزان بر گیاهان دارویی گوناگون در این مطالعه به بررسی عملکرد رویشی و شیمیایی این گیاه تحت تیمار نانوذرات کیتوزان پرداختیم. فاکتورهای آزمایش شامل محلول‌ دهی کیتوزان ونانوذرات آن با غلظت‌های 0.01، 0.05، 0.2، 1، 4 (ph 5) درصد بودند. سنجش‌ها در سال 1400 در آزمایشگاه رازی دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران بر روی عصاره دانه و برگ گیاه تیمارشده انجام گردید. عصاره‌گیری به روش پرس سرد انجام  شد.برخی از صفات نظیر جوانه‌زنی (تعداد، درصد، شاخص و ضریب سرعت جوانه‌زنی)، پارامترهای رشد (طول ریشه‌چه و ساقه چه، وزن تر ریشه چه وساقه چه و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه)، رنگیزه ها، میزان فنل کل برگ (فولینسیوکالتو)، فلاونوئید کل برگ (رنگ سنجی آلومینیوم کلرید)، فعالیت آنتی‌اکسیدانی برگ (dpph)، پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء برگ (سنجش غلظت mda) ومیزان پروتئین محلول دانه و برگ (بردفورد) ارزیابی شدند. آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار و مقایسه میانگین داده‌ها با استفاده آزمون دانکن در سطح آماری 5 درصد انجام شد. نتایج نشان داد درصدهای تیماری مورد نظر بر همه صفات مورد ارزیابی (جز وزن تر ریشه چه) تاثیر معنی داری دارند. تیمار 1 تا 0.01 درصد نانو ذرات کیتوزان سبب افزایش پارامترهای رشد و جوانه زنی شد.همچنین میزان فنل،فلاونوئید و فعالیت آنتی‌اکسیدانی در مقایسه با شاهد افزایش نشان داد که بیشترین مقدار افزایش در غلظت‌های 1 و 0.01 درصد نانوذرات کیتوزان مشاهده شد. حداکثر افزایش میزان رنگدانه‌ها تحت تاثیر غلظت1 و0.2 درصد نانوذرات کیتوزان بود.هر دو تیمار در غلظت 1 درصد سبب کاهش مقدار mda نسبت به کنترل شدند. مقدار پروتئین کل در برگ و دانه تحت تاثیر تیمارها کاهش یافت .به طورکلی نتیجه شد که تیمار نانو ذرات کیتوزان به عنوان نوعی محرک زیستی بر بهبود ویژگی‌های کیفی سیاه دانه تاثیر مثبتی داشته و نانوذرات کیتوزان به عنوان محرکی مناسب جهت افزایش رشد پیشنهاد می‌شود.

Study of the effect of the chitosan and chitosan nanoparticles on some physiological and phytochemical features of Nigella sativa L.

Black cumin (Nigella sativa L.) from the Ranunculaceae family is considered one of the best sources of natural antioxidants. Due to the positive effect of chitosan on various medicinal plants, in this study we investigated the vegetative and chemical performance of this plant under the treatment of chitosan nanoparticles. Experimental factors included solubilization of chitosan and its nanoparticles with concentrations of 0.01, 0.05, 0.2, 1, 4 (pH 5) percent. Assays were performed on the seed and leaf extracts of the treated plant at Razi Laboratory of Azad University, Science and Research Branch of Tehran in 2021. Extraction was done by cold pressing method. Some traits such as germination (number, percentage, index and germination rate), growth parameters (radicle and plumule length, fresh radicle and plumule weight and radicle and plumule dry weight), pigments, total leaf phenol content (FolinCiocalteau) total leaf flavonoids (aluminum chloride colorimetric assay), leaf antioxidant activity (DPPH), leaf membrane lipid peroxidation (MDA concentration) and soluble protein content Seeds and leaves (Bradford) were evaluated. The experiment was conducted as a completely randomized design with 3 replications and the comparison of data means was performed using Duncan’s test at a probability level of 5%. The results showed that the treatment percentages had a significant effect on all evaluated traits (except the fresh weight of the radicle). Treatment of 1% and 0.01% of chitosan nanoparticles increased the growth and germination parameters. In addition, the amount of phenol, flavonoids and antioxidant activity increased compared to the control showed that the highest increase was observed in concentrations of 1% and 0.01% chitosan nanoparticles. The maximum increase in the amount of pigments was due to the concentration of 1% and 0.2% of chitosan nanoparticles. Both treatments at a concentration of 1% reduced the amount of MDA compared to the control. The amount of total protein in leaves and seeds decreased under the influence of the treatments .In general, it was concluded that the treatment of chitosan nanoparticles as a bio stimulant has a positive effect on improving the quality characteristics of black seed and they are also suggested as a suitable stimulus to increase growth.