مقایسه فیتوشیمیایی اسانس در پنج گونه از جنس stachys spp در شرایط زراعی خرم‌آباد

جنس سنبله‏ای stachys spp. از مهمترین گیاهان داروئی ادویه ای و معطر تیره نعناعیان lamiaceae محسوب می شوند و در مناطق مختلف ایران بصورت بومی یافت می شوند. در این تحقیق به منظور مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس پنج گونه از جنس stachys، (s. lavandulifolia، s. laxa، s. inflata، s. germanica و s. byzantina) بذر آن‏ها در سال 1397 در مزرعه تحقیقاتی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خرم آباد کاشت و تکثیر شدند. در مرحله گلدهی کامل از گیاهان نمونه برداری شد. نمونه‏ها، در سایه خشک و آسیاب شدند. اسانس گیری با استفاده از دستگاه کلونجر و روش تقطیر با آب انجام شد و ترکیبات اسانس توسط دستگاه‏های gc و gc/ms تعیین شدند .نتایج نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس با 2.0 و 0.8 درصد به ترتیب در گونه هایs. lavandulifoliaوs. byzantinaبدست آمد. بیشترین مقدار آلفاپینن با 6.1 و 9.9 درصد و بیشترین بتافلاندرن با 19.2 و 25.1 درصد به‌ترتیب در گونه‏های s. laxa و s. inflata بدست آمد و ترکیبات سابینن، دی لیمونن و الاگزاین در مرتبه بعدی قرار گرفتند. بیشترین مقدار لینالول با 9.9 و 3.9 درصد به‌ترتیب در گونه ‏های s. germanica و s. inflata و بیشترین مقدار کاریوفیلن با 15.6 درصد در گونه s. laxa به دست آمد. مقدار ژرماکرندی در گونه‏ های s. byzantina، s. laxa، s. lavandulifolia وs. inflata به‌ترتیب معادل 33.8، 4.4، 3.1 و 2.7 درصد بود. ترکیبات اصلی گونه s. lavandulifolia، شامل آلفا کادینول (8.7 درصد)، اسپادولنول (6.8 درصد)، سیگما کادینن (6.5 درصد)، بی سیکروژرماکرن (4.6 درصد)، سیگما کادینول (3.1 درصد) بودند. در نتیجه این گونه با توجه به پراکنش وسیع آن در ایران به‌عنوان یکی از گونه‏های مهم جنس سنبله‏ای جهت کشت و اهلی کردن معرفی می‌گردد.