بررسی طیف فلورستیک، اتنوفارماکولوژی، اکوفیتوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی گیاهان پرمصرف سنتی در درمان دیابت-روستای کوهستانی چهارباغ

ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﯿﻪ ﻟﯿﺴﺖ ﻓﻠﻮرﺳﺘﯿﮏ، ارزﯾﺎﺑﯽ اﺗﻨﻮﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ، اﮐﻮﻓﯿﺘﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و آﻧﺘﯽ اﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻮﻣﯽ داروﯾﯽ ﺑﺎ اﺛﺮ ﺿﺪدﯾﺎﺑﺘﯿﮏ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻨﺘﯽ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن ﭼﻬﺎرﺑﺎغ واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺘﻌﺪد ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﻟﯿﺴﺖ ﻓﻠﻮرﺳﺘﯿﮏ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺗﻬﯿﻪ و ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ از درﻣﺎنﮔﺮان ﻣﺤﻠﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﭘﺮﻣﺼﺮف داروﯾﯽ در درﻣﺎن دﯾﺎﺑﺖ: ﻧﻌﻨﺎ ﮔﺮﺑﻪای (.nepeta pungens l)، ﮔﻞ راﻋﯽ (hypericum perforatum)، ﺳﺮو ﮐﻮﻫﯽ (.juniperus communis l)، ﻣﻮره (.artemisia annua l)، ﺑﺎﺑﻮﻧﻪ ﮔﺎوی (tanacetum parthenium)، ﮔﺰﻧﻪ (.urtica dioica l )، ﮐﺎﺳﻨﯽ ( cichorium .intybus l)، اﻓﺘﯿﻤﻮن – ﺳﺲ (.cuscuta reflexa l) و ﺑﺮازﻣﺒﻞ (.perovskia abrotanoides karel) ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و اﻧﺪامﻫﺎی داروﯾﯽ آنﻫﺎ در ﺧﺮدادﻣﺎه 1395 از روﯾﺸﮕﺎهﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮداﺷﺖ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎی اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺼﺎرف ﺳﻨﺘﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ اﺧﺬ و ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻋﺼﺎرهﮔﯿﺮی ﺑﻪ روش ﺧﯿﺴﺎﻧﺪن، ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان ﻓﻨﻞ و ﻓﻼوﻧﻮﯾﯿﺪ ﮐﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎی اﺳﭙﮑﺘﺮوﻓﻮﺗﻮﻣﺘﺮی ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﺎدل ﮔﺎﻟﯿﮏاﺳﯿﺪ و ﮐﻮِﯾﺮﺳﺘﯿﻦ، ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش dpph اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﮔﺮدﯾﺪ و ﺳﭙﺲ آﻧﺎﻟﯿﺰ رجﺑﻨﺪی ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﺎ ﮐﻤﯿﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاد ﻣﻮﺛﺮه داروﯾﯽ در آنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﻌﺪاد 66 ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ60 ﺟﻨﺲ و 23 ﺗﯿﺮه ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﯿﺮهﻫﺎی asteraceae (درصد20) ، fabaceae درﺻﺪ(14) ، و lamiaceae درﺻﺪ(12)درﺻﺪ دارای ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻏﻨﺎی ﮔﻮﻧﻪای، ﻓﺮمﻫﺎی روﯾﺸﯽ ژﺋﻮﻓﯿﺖ (42 درﺻﺪ)، ﺗﺮوﻓﯿﺖ (35 درﺻﺪ)، ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ (60 درﺻﺪ) و ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ ( 35 درﺻﺪ) از ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد و ﮐﻮروﻟﻮژی ﻏﺎﻟﺐ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ (48 درﺻﺪ) ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺼﺎره ﺳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎی ﮔﯿﺎه ﮔﺰﻧﻪ از ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻓﻨﻞ ﮐﻞ (208.37±1.021 mg que/g)، ﻓﻼوﻧﻮﯾﯿﺪ ﮐﻞ (174.29±0.03mg gae/g) و ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﻗﺪرت در ﻣﻬﺎر رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ic50= 4.01 mg/ml ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی: ﮐﺎﺳﻨﯽ، ﻣﻮره ، ﺳﺮو ﮐﻮﻫﯽ ، ﻧﻌﻨﺎ ﮔﺮﺑﻪ ای و ﻋﻠﻒﭼﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖﻫﺎی ﺛﺎﻧﻮی و ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎداﺷﺘﻨﺪ ، اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺗﺎﯾﯿﺪ و ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزی ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺮﮐﯿﺒﺎت ثﺎﻧﻮی داروﯾﯽ و ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ رادﯾﮑﺎلﻫﺎی آزاد، ﻣﻬﺎر اﻟﺘﻬﺎب و ﺳﭙﺲ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﻨﺪﺧﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ.