بررسی اثر کیتوزان و نانوکیتوزان بر خصوصیات زراعی و اسیدهای چرب امگا 3، 6 و 9 در برخی ارقام گیاه دارویی سیاهدانه (nigella sativa l.) تحت تنش خشکی

تنش آبی یکی از عوامل محدود کننده رشد گیاهان می‌باشد. به منظور بررسی اثر کیتوزان و نانوکیتوزان بر گیاه سیاهدانه (nigella sativa l.) تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در سال 1395 اجرا گردید. کرت اصلی شامل محلولپاشی با کیتوزان، نانوکیتوزان و شاهد و کرت فرعی شامل ارقام اراک، آذربایجان، سمیرم، یاسوج و تربت‌حیدریه بود. از ابتدای کاشت تا مرحله گلدهی آبیاری منظم وسپس آبیاری قطع و اقدام به محلول‌پاشی شد. بعد از ظهور 80 درصد گلچه در مزرعه نمونه‌برداری از کرتها انجام و صفات تعداد شاخه‌های فرعی، تعداد کپسول در گیاه، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و درصد روغن مورد ارزیابی قرار گرفت. درصد روغن و درصد اسیدهای چرب بااستفاده از روش کروماتوگرافی گازی اندازه گیری شد. نتایج آزمایش نشان داد که اعمال تنش خشکی اجزاء عملکرد سیاهدانه را کاهش داد ولی سبب ارتقاء فاکتورهای کیفی همچون درصد روغن و برخی از اسیدهای چرب شد.بیشترین درصد روغن دانه در رقم آذربایجان (28.76 درصد) و کمترین در رقم سمیرم (26.39 درصد) مشاهده گردید.رقم یاسوج را میتوان به واسطه داشتن مقادیر بالای تعداد کپسول، وزن هزار دانه و وزن در متر مربع به عنوان رقم متحمل به تنش خشکی در نظر گرفت. تاثیر نانو‌کیتوزان در تعدیل اثرات ناشی از تنش بهتر از کیتوزان بود. ارقام آذربایجان و سمیرم بیشترین مقدار اولئیک‌اسید (امگا9)، رقم یاسوج بیشترین مقدار لینولئیک اسید (امگا6) و ارقام تربت حیدریه و اراک بیشترین مقدار لینولنیک اسید (امگا3) را به خود اختصاص دادند.

Effect of chitosan and nano chitosan on agronomical and fatty acid omega 3,6 and 9 in some cultivars of black cumin (Nigella sativa L.) under drought stress condition

water stress is one of the main restricting factors during plant growth. In order to investigate effect of chitosan and nano chitosan on black cumin plant in water stress condition, the experiment was conducted as split plot based on randomized complete block design in Islamic Azad Univercity, Arak, Iran. The main plot was spraying with chitosan, nano chitosan and water as control. The sub plot was five ecotypes of black cumin including Arak, Azarbaiejan, Semirom, Yasuj and Torbateheidarieh. Irrigation was performed regularly from planting, but in blooming stage the irrigation stopped and the plants were sprayed. After 80% emergence of floret, the samples were taken and number of secondary branches, capsules, height, weight of 1000seed and oil percent were evaluated. Oil and fatty acids percent were analyzed through chromatography. The results showed that water stress decreased yield components of black cumin, but increased qualitative factors such as oil and fatty acids percent. The highest value of oil was in Azarbaiejan (28.76%) and the lowest in Semirom (26.39%). Yasuj with more number of capsule, 1000seed weight, weigth in m2 could be the water stress tolerated cultivar. Effect of nano chitosan in moderating stress condition was better than chitosan. Azarbaiejan and Semirom had the highest value of oleic acid (omega 9), Yasuj had the highest value of linoleic acid (omega 6) and Torbat Heidarieh and Arak had the highest value of linolenic acid (omega 3).