بررسی و مقایسه مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی اسانس گیاه دارویی .echium italicum l در رویشگاه‌های مختلف استان کردستان

به منظور بررسی مقایسه ای ویژگی های مورفولوژیکی و فیتو شیمیایی اسانس گیاه دارویی گل گاوزبان ایتالیایی (.echium italicum l) آزمایشی به صورت طرح آشیانه ای در سه رویشگاه سنندج، مریوان و دیواندره استان کردستان در سه ارتفاع مختلف از هر رویشگاه در سال 1393 انجام گرفت. برای اندازه گیری شاخص های مورد نظر سرشاخه های گلدار گیاه از رویشگاه های طبیعی در اوایل تابستان برداشت شد. متغیرهای مورفولوژیکی شامل: ارتفاع بوته، وزن تر و خشک، طول و عرض برگ های ساده و رزت، فاصله میانگره، قطر ساقه، تعداد گل، قطر ساقه، تعداد برگ و تعداد شاخه فرعی و متغیرهای فیزیولوژیک شامل: شاخص کلروفیل، اندازه‌گیری عناصر npk خاک، گل و برگ، عملکرد اسانس که با استفاده از روش تقطیر با آب طرح کلونجراستخراج، شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس بااستفاده از دستگاه  کروماتوگرافی گازی (gc/ms) و عملکرد موسیلاژ نیز با روش جداسازی توسط آب مقطر و رسوب دهی در اتانول 96 درصد مورد سنجش قرار گرفتند.داده ها به وسیله نرم افزار آماری sas و با روش آنالیز lgm مقایسه میانگین ها انجام گرفت. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا و به دنبال آن کاهش درجه، ارتفاع بوته، فاصله ی میانگره، قطر ساقه، تعداد برگ و درصد موسیلاژ و همچنین اسانس گیاه کاهش، در حالی که شاخص کلروفیل افزایش یافته است. ارتفاع از سطح دریا تاثیر معنی داری بر عملکرد اسانس دارد و بالاترین میزان اسانس در پایین ترین ارتفاع برای هر رویشگاه بدست آمد ، همچنین اکوتیپ سنندج در ارتفاع 1557 متری از نظر عملکرد اسانس (0.097 درصد)، از سایر اکوتیپ ها برتر بود. از ترکیبات غالب اسانس می توان به بورنئول، کامفور،کانوئیک متیل استرو کاندینون و... اشاره کرد.